Image00028

Bogdan Wojciszke

ia] nagrody werbalne), wówczas wzmagają one motywację wewnątrzpochod-ln4, jeżeli jednak informują podmiot, że to one właśnie kontrolują jego za -Ichowanie 'typowymi są tutaj nagrody pieniężne), to ich występowanie pro-wadzi do spadku motywacji wewnątrzpochodnej (Dęci i Ryan 1980; Enzle Iopi) To samo - muratis mntandis - odnosi się do kar. Oczywiste jest,

U owo zróżnicowanie oddziaływania wzmocnień wynika z faktu, iż w pierwszym przypadku nasilają one poczucie kontroli osobistej, w drugim natomiast obniżają je.

Natężenie przeżywanego poczucia kontroli stanowi istotną determman-tę zachowania - liczby, intensywności i skuteczności podejmowanych przez podmiot działań, efektywności w wykorzystywaniu ubiegłych doświadczeń ud. (por. przegląd badan dokonany przez Drwala 1978).

Poczucie własnej wartości jest kombinacją dwóch przekonań: ę ważności własnej osoby i jej wartościowości (pozy^ywności). Różnorod-_naśó przejawów lej motywacji jest równie wielka jak różnorodność zachowań ludzkich. Tendencja do utrzymania bądź podwyższenia poczucia własnej wartości mpwnia się przede w szy stłum w: (l) sposobie zorganizowania ——madzy - za wałae. :*taam swoje cechy uznają ludzie takie właś-d—ta jmyym. które posiadają w wysokim stopniu, podczas gdy cechy pczyiy*av po<adar.e w -iktym s:cęr.;u uważane są za marginesowe; w przypadku cech negatywnych sprawy na ją się dokładnie aa odwrót (Rosenberg ■Mm fjttsposobie apoatr«T|aaia pryczra własnych sukcesów i porażek -

jdWMy ?^r■ —¹    c ■•••: \c~. ^aęirajn, takim jak zdolności

•epowodzeeia mkzi - cąroukoa zewnętrznym, jak pech Km** ^mdmm ’ -'-ickcrmar. 1579 ; ;35 mechanizmach obronnych - ln-

•aa aaMamnmw

^Haąnm męmmi Hfuynt mionnacje o sobie h>b dokonują na nhyi ramarrprwwyjąych, dzięki którym mformacte te sta-

dzięki ciórym informacje le sla-

mmmrni mfsKywn*. bmłż w aa? sposób "Waj hołą' (Hilgard 19Ó0;

Mmżi HM

fnam

■maj^ieiN

•■•i jeżeli skutecznie unika

■•"•■a m

BSPch doświadczeń (iimiiid wnikania ?^J^7jrau»e daówiadcaamaa, jak nagrody cij

*** *m hókaa

■mMmw

**™"*rd górnauB jrijjmuite),

•f wa ■    m

fadard zyskiwmada «pro-

baty społecznej), jeżeli jej zachowani* jest "normalna", i), raall mar pipo wa, konwencje, nakazy I zakazy społeczne (standard spełnieni# norm i ara a jeżeli jednostka uczestniczy w spruwledliwycl., zrównowalanyeh I a|«u. jcmnlonych relacjach z Innymi (standard spra wtcdltwoścO } mokną by ,npm * • nc konstruować 1 Inna tego typu listy standardów, ta, która tu prsyło* B no, pochodzi z pracy Wegnera (1980)j (5) sposobią ^«iaiJSSMmsj||^j|a aktywności zadaniowej - np. ludzie w zależności od posiadanej potrzeby osiągnięć wybierają zadania o poziomie trudności dostosowanym do «laa> nych możliwości (co zapewnia satysfakcjonujący sukces) alljo iet BmEją bardzo łatwe bądź bardzo trudne, co w sposób pewny zał«-zptoc ze yruś porażką bądź przed osobistą odpowiedzialnością za niepowodzenie fpor.

Reykowskl 1970a), o także spontanicznie wybierają te rodzaje aktywności czy ról społecznych, które dostosowane są do ich własnych pr/ekoneA o sobie, a zatem do własnych preferencji I możliwości, co równie/ z„p» w» nia sukces w działaniu ( Hackman i Secord 1966) lid.j ^6) sposobie orce' nizowania własnych kontaktów społecznych - lud/.le selektywnie dobtereją sobie takich partnerów, którzy podtrzymują ich poczucie właenej wartości, np, poprzez udzielanie im pozytywnych ocen, wyrażanie zgodności I H własnymi poglądami 'Byme 1971), którzy umożliwiają spełnienie »t«ndor-dów, na których tle łatwo wypaść jako osołz8 wartościowe etc,

W istocie motywacja podwyższania własnej wartości je et rok pz>„,/.-» na, że znacznie bardziej interesujące jest pytanie o to, CO t mu je, niż banalne pytanie o Jej przejawy. Poszukiwanie odpowiedzi na pierwsze pytanie jest wręcz konieczne, jako że z jawie ko wyndenMM W punktach 1-6 występują bynajmniej nie zawsze, a nawę- | Hy »/< !■£ to ich pojawienie się może być skutkiem ornych procesów peyeb#iogkeayąfe niż motywacja do podwyższania poczucia własnej eeruśd, Np, pr/eH wiony wzorzec przypisywanie przyczyn własnych sukcesów I porażek 8B na wyjaśnić w sposób zupełnie powijający tę ust) i ecje: wyniki rMomA^i wena są przypisywane dzaaianiu c^uuiś* ąrnsgrpjrck, g ijuśn aętśmg z oczektwamoast - właściwościom esoky dzsotejącej (jea« to mgttmm pr sttykKp sformułowane przez Kelieya. , ludzie - a debtsdaeB hedems rykanie - żywią uopółnMne oczek. mu. że enfccooy są laiddfjjlŃ|lH podobne od alrponndzed ijm ao wielokrseaie reWrisan