metalurgia011

20

podczas których nierozpuszczalna skała płQOfta-zu5iafFuddMd.nrta w postaci osadu (^ziarnu). Związek zawierający metal wytrąca się z roztworu.

2.2. ZŁOM

Ze schematów przedstawionych na rysunkach 1.1 i 2.1 wynika, że złom może być wprowadzany do ciekłego metalu na różnych etapach procesów metalurgicznych. Ira_na dalszym etapie przetwarzania materiału będzie on wprowadzony, tym koszt tego materiału będzie niższy, a wykorzystanie złomu bardziej racjonalne. O możliwościach przeróbki złomu decyduje jego jakość. Złom najgorszej jakości może być dodany we wstępnym procesie metalurgicznym, a najlepszej jakości w procesach odlewniczych lub podczas wytwarzania stopów. Jakość złomu wynika ZJiastepuj^r.yr.h je^o rp.rh-    ~~    '

ęjO składu chemicznego i zanieczyszczeń,

(^rozdrobnienia (wióry, blachy, odlewy itp.),

pochodzenia (własny i handlowy różnych typów).

Na jakość wpływa także jednorodność wyżej wymienionych cech.

Skład chemiczny złomu zależy od sortowania, przechowywania i jego pochodzenia. Największą pewność dotrzymania wymaganego składu daje złom pochodzący z odpadów procesu produkcyjnego huty lub odlewni, które.go stosują, tzw. złom obiegowy, a także złom określonego pochodzenia, np. kolejowy, bjach. z tłoczni itp.. najmniejszą złom poamortyzacyjny.

Złom może być źródłem zanieczyszczeń metalu, które można podzielić na:

-    zanieczyszczenia mechaniczne spowodowane przypadkową obecnością w złomie różnych przedmiotów metalowych i niemetalowych,

-    zanieczyszczenia metalurgiczne pochodzące z poprzednich procesów wytwa-rzan iaTprzetwarzamazłomu,

-    zanieczyszczenia chemiczne będące produktami korozji i zabiegów ochrony przed korozją.

Ważną cechą złomu jest jego rozdrobnienie. Wpływa ono na możliwość topienia złomu w piecach o różnych rozmiarach oraz utlenianie złomu podczas topienia. Pierwotnie złom drobny, taki jak wióry, cienkie blachy, był stosowany tylko we wstępnych procesach metalurgicznych. Wraz z postępem metalurgii uległo to zmianie. Obecnie, jeśli wióry mają właściwy skład chemiczny, topi się je nawet w odlewniach.

Klasyfikacja złomu uwzględniająca wymienione czynniki oraz zastosowanie złomu jest zawarta w normach.

2.3. WSTĘPNE PROCESY METALURGICZNE

Wstępne procesy metalurgiczne polegają z reguły na:

O wydzieleniu metalu ze związku zawartego w koncentracie,

^^oddzieleniu od metalu skały płonnej.

Procesy te dzielą się na:

1)    pirometalurgiczne i elektrotermiczne, w których skład wchodzą:

<^) procesy redukcyjne,

(^Ometoda dysocjacji termicznej;

2)    elektrolityczne;

3)    hydrometalurgiczne.

^Procesy redukcyjne są stosowane przede wszystkim do przeróbki rud tlenko-\Yych- Reduktorem bywa wówczas najczęściej węgiel, tlenek węgla, wodór. Ogólnie reakcję redukcji można zapisać w postaci:

MeO + R - )Me + RO._

Proces redukcji odbywa się w podwyższonej temperaturze. która umożliwia:

-    rozpoczęcie reakcji,

-    stopienie lub czasem przeprowadzenie do postaci gazowejuzyskanego metalu,

-    stopienie skąĘgpłonnei i oddzielenie lej odjuetalu jako żużła-r-

Czasami w ten sposób uzyskuje się metal z innego związku niż tlenek, jak w przypadku redukcji chktrktLjytanu za pomocą magnezu. Wówczas reakcja ma postać:

. MeA + R----> Me + RA, »

gdzie A - dowolny pierwiastek występujący w związku z metalem.

Niekiedy metal uzyskuje się nawet przez utlenienie związku, w którym jest on związany. Dzieje się tak np. podczas konwertorowania tzw. kamienia miedziowego według reakcji:

Cu₂S + O 2-> 2Cu + S0₂.

Metoda redukcyjna jest najbardziej rozpowszechnionym sposobem otrzymywania metali.

Metoda dysocjacji termicznej polega na rozkładzie tlenku pod wpływem term peratury, co jest możliwe tylko w przypadku metali o małym powinowactwjg z tlenem. Jest to metoda praktycznie stosowana jedynie do otrzymywania^tCiU^-Procesy elektrolityczne służą przede wszystkim do otrzymywania rpctnlu ze związków trudno rozkładających sie lub trudnych do zredukowani^ jąkJlcnek. aluml* nium lub chlorek magnezu. Związki te stanowią składnik elektrolitu będącego roztworem wodnym, a częściej mieszanką stopionych związków. Jeden z tych związków zawiera metal, pozostałe regulują właściwości fizy czne elektrolitu, takie jak tempemtu