PICT2585

Hi Hnc

guru— nwśmm a —l ■ *■ mn T—& tek *--¹-1— pocaspc^ I

płakał ati kpami WSH kaptelkae- J^wohif wsaysey 4 I

GMkraliNi    Mesfcrr w fMMOt. Jo* oboi |hAm wbi^ ^ |

dtaa» mi pr mjrtminr calowida teHaMpoiMy Nnłwrj WfŁBj^ I : adRMI² M wary hmimk gackicl- Kadr Mint ftK ptęcdneai^ I

—ffHKiww flfcwifMfi —BBy. AflBMtA w »H| I

ar, gMw i mmmp mąp^ praa fttena. ohm poaątfcu lafcampk I

Dli GMbemlr'i pncu^irwi mt rat odrazą foetus płód: —nig^ I MgpopacMKfc rat Mttfayaiy,imndiy i uapnkBJMgry- Jat« jedbogei^ I koncern i poa#n. rat Baturą. Jtowinnismy iwrodc «utunc to. co I bhb ddt Tarte powrocie mb, skąd przyszliśmy/' ^M Ta im, w ksom teaui saę wszystko, mm dwa aspekty. Jeden nmy, kk I mb cbcmr, duirdiyard, winki anecurz Thoman Graya i angielskich I putiwi dtppfck widm XVIII. jot M> uptkt uia;iliwy. Drugi to ciemność I nocy 1 zaćmi, tek, tenkwny obraz nicości.

Dragi nai ftrma da aw»i Gotnbemllc a teaciy się ryciną przed- I sarapącą cmenurz. alegorię Fmts Yitae. Nie jest to rzeczywisty cmcwin I jamom Gcmbcmie a. Zapowiada 00. w roku lted, twory wyobraźni Pinoe- I nego. BoaHrrgo i oschłych wwocrow z końca wieku XVIII: cmentarze tych I irtewiaiw napą się nekropolami zamkniętymi przed światem jasności I Cmentarz GoabtmUei to wydłużona piwnica, krypt opon yk jak te, które I odkrywano w Rzymie i naśladowano w "*»-*•** włoskich, ale bez okien. I Soaay pokryte są urnami pogrzebowymi. Na ziemi stoją otwarte sarkofagi I i leżą szkielety; jedynymi elementami ruchu są przesuwające się cienie.

Tak więc wieki XVII i XVIII przyniosły inny obraz śmierci, podziemny I loch: kryptę, dużą zamkniętą przestrzeń, która nie jest — jak piekło — drugim światem; należy do ziemi, ale pozbawiona jest światła: drzwi zostały zamknięte.

Teraz kpie) rozumiemy, dlaczego grobowce królów w wieku XVII i XVIII, I zamiast wznosić się, jak w wieku XIV do XVI, zagłębiły się i zeszły pod ziemię, I rozumiemy, dlaczego loch stał się wraz z wiejskim cmentarzem głównym I obrazem śmierci w XVIII i w początkach XIX wieku, zwłaszcza w preroman-tyczncj Anglii.

W latach czterdziestych XVIII wieku ukazały się wśród wielu innych dwa | poematy: jeden o cmentarzu pod gołym niebem, Thomasa Graya, drugi Roberta Blair, The Grave_y o grobie pod ziemią (1743).

„The drcad thing" — przerażająca rzecz — to ciemna i głęboka piwnica, „Where nought but silence reigns, and night, dark night.” (Gdzie nicość i cisza panują, 1 noc. noc ciemna.) Pod jej omszałymi sklepieniami drżący blask pochodni czyni noc jeszcze posępniejszą..

Lin KAI l A StmtNl HIJtAIY HORROR ♦

lochu często pojawiał uę « pomncudi graty pani RadcfctYe 1 l cwt$a« iWiiąc wyraju tytuaoom ramo lub hardnei erotycznym łub

L***<W»

\Jtuh¹ sep ulknint rowniei zagarnęła dU liche obraz lochu, Iącrąę go ^iucini^ symbolami nieśmiertelnika, id apoteoza zmarłego, którego ^vłobunę aniołowie unoszą do nieba. albo też nowszymi, pochodzącymi ^ uku^ fantazyjnego Egiptu, iak piramida i obelisk Niektóre kraie — zwłaszcza Anglia i Ameryka, gdzie ostatecznie utrwalił ¹»ę _iWhy obraz, obraz anentam wsrod natury — w praktyce codziennei odrzuah * końcu model podziemnego lochu rozdział dziesiąty Symbolizm lochu nie przyiął się ogólnie. Tam, gdzie występuje. dziah tMraąsaiąco Odczuwamy to na widok grobowca areyksiężny Mani Krystyny miarki w roku 19(15. Grobowiec, dzido Canovy, znajduje się w kościele Kapucynów w W iedniu. Śmierć iest tutaj uroczystym zejściem pod ziemię Drzwi, symbol zaczerpnięty z pogrzebowej ikonografii rzymskiej, otwierają stę me na niebo, lecz na ciemność.

Dusza-portret na próżno dalej unosili się do nieba na wielu jeszcze innych, bardziej tradycyjnych grobach: nowa wyobraźnia twórcza kieruje się teraz tuż nie ku górze, lecz w dół. śmierć schodzi z góry. Anioł który nie jest już cherubinem barokowych apoteoz, lecz nagim efebem, symbolem młodości i miłości) strzeże wstępu u czarnych wrót. Jednakże, jak u Gomberville¹a, nicość złączona jest z naturą, zimną ciemność piwnicy łagodzi wiejski niemal charakter orszaku odprowadzającego zmarłą, całą w kwiatach, co mogłoby byc dalekim echem dionizyjskim. Grób otwiera się na nicosc, ale znajduje się pośród natury, chociaż stoi jeszcze w kościele: przed drzwiami do kaplicy artysta przedstawił coś w rodzaju łąki. Nadejdzie czas, kiedy tej natury nie będzie się już na silę tworzyć dokoła grobu, bo sam grób przeniesiony zostanie na łono prawdziwej przyrody.

GROBY POZOSTAWIONE NATURZE

Jaki związek zachodzi pomiędzy wszystkim, co powiedzieliśmy tutaj o przedstawieniach vanitas i o nicości, a faktem, że ludzie uświadomili sobie, jak fatalny jest stan cmentarzy i jak bardzo zagrażają one powszechnemu zdrowiu, faktem, który zaobserwować można na całym Zachodzie mniej więcej w' drugiej połowie XVIII wieku?

O tym nowym sposobie myślenia — którym zajmiemy się w czwartej części

1

Niechaj nadejdzie groza niezmierzona