SDC11048 (2)

-t- itp., por, -jb_y -6/b, -oAs, -wfo, -w6, -6*6, -i«s, -tla, -a/s, -ot*6. -rr_ttVCh), np.: Bog-o-rodica_y por. poi. Bogurodzica i Bogarodzica (zrost); vod-o-noSb Ht‘6, -/rt*6 w takich wyrazach jak: ćlottfb ^ *flovłkjb_y bozii < *bogbj\ ovbcii_y (KbCb ?_t|zban'; Zbl-o-dfjb ‘złoczyńca*, por. poi. złodziej; rin-o-gradb * winnica*; voj-e-voda ^ *ox.bkbjb_y 'otbkjb, gladbkb, krfpbkb * krzepki, mocny*, ęssAs * wąski’, gtybokb, dowódca, prefekt*, por. poi. wojewoda; lic-e-mer* 'obłudnik*, por. stpol. Ucemiernik; fłacttbskb, nebesbsk*, płbttb = p/i«, ćrwi* = ćjr/i*, rćrwu, vłćbnb_y ztirinb, rojerodin^og-o-luhbCb i bog-o-Tubh b 'miłujący Boga’; bog-o-sloriti i blag-o-sloiiti 'błogosławić*, iWm/6 'sławny*, 6o£o/», isusotb, vrafevb_y milostńb, Mirca, mlbćalhb 'milczący* ilMag-o-slorrenb 'błogosławiony*; dobr-o-tioriti 'czynić dobrze*; dobr-o-tbStivb *po-Wskazać należy również na to, że w języku scs., podobnie jak w innych językad^iny*; ruj-o-rę** 'suchoręki, sparaliżowany*, por. poi. jednoręki; zlat-o-ush 'złoto-słowiańskich, oprócz licznych przyrostków prostych istniały mniej liczne przvrostk_lSty’ itp.

rozszerzone i złożone, powstałe bądź to w wyniku zatarcia i przesunięć granic 2) Zrosty — wyrazy zawierające w pierwszej części człon w stałej formie między pniem i formantem (tzw. perintegracja i absorpcja morfologiczna), bąd_leksyjnej, np.: Cesarb-graih 'Carogród, Konstantynopol*; bratu-cęd% 'bratanek*; też w wyniku skrzyżowania się (kontaminacji) dwóch przyrostków, por. -telb oboSkróty 'trzykroć*; tri-dbrmbnb 'trzydniowy* itp.

-itelb ^ -i- (tematowe)-f—fe/a, -bniMb ^ -b*b+ikb_t -bsttbje (-bstvije) ^ -w/ro-r-bj( 2) Zestawienia — formacje składające się przeważnie z dwóch stałych ~ł***by -janim ^ -fnb_y -jani-f -wra, -ovbskb < -ora 4--arka, -ort/a < -ora itb itj^yrazów oznaczających przedmiot jednostkowy (osobę, rzecz, pojęcie) i odmienia-A oto przykłady wyrazowe: da-telb_y mh-teh_y sbpas-itelb_y pogreb-tteh, grł$-bmkb_y kbMi^_cy_Ch się w zasadzie każdy z osobna, np. Dup Svętb_y Sytn Bozii_t Ioattb Krbstitelb, -wiiAa, ctsar-bstiijrc (-irfr*>), por. r&or-wfro, grazd-aninb ^ *gord-janina,    '200*, tri ra/a '300* itp. Odbiciem ps. zestawień są także formy odmiany

< Rtm-janinb Rzymianin , Samar-łninb Samarytanin , Nazar-łmna łożonej przymiotników typu dobrb jb (dobryjb), gen. dóbr a-jego (dóbr nago) itp. Można rcńczyk, Nazarttanin, zid-otbska, ad-otbskb piekielny , por. a</a piekło, otchłar_u też wskazać na wtórny przysłówek dbttbSb 'dziś*, wwwodzący się z zestawienia z gr. Hades, dom^citb 'człowiek domowy, gospodarz domu’, plod-oritb 'owocny/_wt6 Sh ‘dzień dzisiejszy, ten dzień’.

por. plodb owoc itp.    Scs. i ps. wyrazy złożone — złożenia i zrosty — mają nawiązania indoeuropejskie.

2) Prefiksy. Stanowią one najczęściej formanty czasowników, w któryc* złożeniach właściwych spójkowe -o- (-*-) jest, genetycznie biorąc, dawnym przy-spełmają funkcję wykładników aspektu (czasowniki dokonane i niedokonane), ra_ostkiem tematów -o-, (zob. o deklinacji § 9). Przyrostek ten mógł bvć uogólniony dzaju i sposobu czynności lub stanu (czasowniki ciągłe, częstotliwe, jednokrotny wy^h z innym pierwotnie tematem. W pie. wykazach złożonych nie było w za-wielokrotne, sprawcze itp.).    ladzie różnicy między złożeniem i zrostem. Wyraz złożony powstawał po prostu

się*, ob-iti 'obejść*, rwi-ifi itp.

A oto niektóre przykłady opozycji formacji bezprzedrostkowych i przedrost połączenia dwu samodzielnych wyrazów; tak jest wśród rzeczowników*, przymiotowych. nesti . do-nesti, pn-nesti, otb-nesti, tz-nesti, Vh-nesti_y Vbz-nesti_y po-nesti_y iti . dołków i liczebników złożonych. Z biegiem czasu dopiero w epoce ps. wyspecjalizowały -tt^ p^iti_% pn-iti_y oNiłi, pro-tti, prł-iti_y raz-iti sę_y sw-tti zejść , sw-itt sę *cjśję formacje tzw. złożeń, zrostów i zestawień. Wiele formacji ma zapewne charakter

nieszany i wymaga osobnego objaśnienia ze stanowiska znaczeniowego i struktu-

Rzadziej prefiksy występują wśród rzeczowmików, przymiotników i zaimkóy^^ (tu w tej funkcji wyłącznie partykuły przeczące), np.: btzakonije < bez-zakonij (-yr) 'bezprawie*, pa-guba 'zguba*, pa-mętb 'pamięć, wspomnienie, pamiątka*, po męthz 'pamiątkowy, pamiętny*, pra-dfdb 'pradziad', pra-otbCb 'praojciec, patriarchi pro-rokb, $h-v$tb 'rada*, rs-rgds 'naczynie, konew*, $ą-stdb 'sąsiad', rę-ptr* 'przeciwnik por. stpol. sąpiers, ne-pravbdbnb 'niesprawiedliwy*, ni-kbtoze 'nikt*, ni-łbtoie 'nic mf-kuo 'ktoś*, nł-ibto 'coś* itp.

c. Wyrazy złożone (composita)

Wyrazy złożone składają się zasadniczo z dwóch rdzeni, które jako całość mog przybierać sufiksy, zarówno słowotwórcze, jak i fleksyjne (tj. końcówki w ciąg odmiany), podobnie jak wyrazy oparte na jednym rdzeniu. Pewien zasób wyrażę* złożonych, najczęściej rzeczowników, język scs. odziedziczył z języka ps. Poza tyr zaświadczone są przede wszystkim wyrazy pochodzenia nowszego i wzorować na formacjach słowotwórczych z języka greckiego. Ze względu na budow*ę mo» w języku scs. wyróżnić następujące typy wyrazów złożonych:

1) Złożenia (najliczniejsze), w których pierwszy człon łączy się z drugo za pomocą elementu (tzw. spójki, interfiksu) -o- lub -e- (po j i spółgłoskach paliw

166