39402 skanowanie0014 (66)

dopodobnie wynik instrukcji policyjnych, które nakazywały lokalizować stacje poza miastami, aby łatwiej kontrolować ruch przyjeżdżających i wyjeżdżających.

Dopiero w 1903 r. uruchomiono Unią kolejową, obsługującą Heine miasta i ośrodki przemysłowe i mającą duże maczania dla dalszego ich rozwoju. Była to szerokotorowa kolej warszawsko-ka-liska, biegnąca z Warszawy przez Błonie, Sochaczew, Łowicz, Zgierz, Łódź, Pabianice, Zduńską Wolą i Sieradz do Kalisza. W Łowiczu krzyżowała się z linią Skierniewice—Bydgoszcz o normalnej azerokośd toru, dlatego powstały tu dwa dworce kolejowe. Podobnie w Łodzi dla kolei kaliskiej zbudowano Dworzec Kaliski, podczas gdy odnoga normalnotorowej kolei warazawsko-wiedeAskieJ kończyła się na Dworcu Fabrycznym po drugiej stronie miasta. W celu połączenia obu kolei zbudowano linią obwodowa przez Chojny. Kolej kaliska uzyskała połączenie z kolejami niemieckimi w 1906 r., stacjami granicznymi 1 przeładunkowymi były Skalmierzyce po stronie Prus i Szczypiomo po stronie Królestwa.

W roku 1906 otwarto ostatnią dłuższą Unią kolejową na obszarze Królestwa przed I wojną światową. Było to czwarte połączenie Polski z centralnymi prowincjami rosyjskimi, wytyczone w .uosób typowy dla ówczesnej Rosji—prawie prostolinijnie, z pominięciem położonych po drodze miast Toteż linia Siedlce—Czeremcha—Hajnówka—Wołkowysk—Lida nie odegrała prawie żadnej roli w aktywizacji gospodarczej terenów, przez które przechodziła.

Ns przełomie XIX i XX w. powstają w Królestwie pierwsze kolejki wąskotorowe, które są potem rozbudowywane w większe systemy, obsługujące znaczne obszary położone poza zasiągiem kolei normalnotorowych. Najważniejsze Unie wąskotorowe powstały pod Warszawą, w 1992 r. oddano do użytku linie do Piaseczna przez Wilanów 1 Jeziorną, w następnych zaś latach linie do Góry Kalwarii, Jabłonny, Radzymina i Karczewa. Wzdłuż trat kolejek rozwijał się przemysł (zwłaszcza cegielniany), osiedla podmiejskie i letniskowe. Drugi większy system kolejek wąskotorowych powstał na Kujawach na zachód od Włocławka, tutaj kolejki służyły głównie cukrownictwu. •

Ogółem do wybuchu 1 wojny światowej powstało 81*/e długości Unii kolejowych Polski. Tempo budowy w kolejnych dziesięcioleciach ilustrują dane w tablicy 1. Rozkwit budownictwa kolejowego przypada na lata dziewięćdziesiąte (średnio 480 km rocznie), wysokimi wartościami odznacza się także cały okres od roku 1870 do wybuchu 1 wojny światowej. Ukształtowała się wówczas zasadnicza infrastruktura kolejowa Polski, niestety bardzo nierówna w poszczególnych zaborach.

Tablica 1 RenrifiMci	Dfaso*	1 i 8 1		^GSSL—I
	l« BMta
kobja-j ***?	iMMiaicmc	IM	imM		• tał
IS50	W		i*	0.4	145 .
1160	2.9	0.1	3,0	1.0
1170	9.7	0.1	4.8	1*
IWO	8.6	0.1	1.7	2*
iwo	12.5	0*	12.7	4.1
1900	16*	w	17*	5*	480
1910	19*	2*	22.1	7.1	440
1930	21*	3.9	25,7	s*
1930	23.1	4.0	27.1	S.7
1990	24.1	3.9	2S.0	9*
1950	22*	3*	26.3	8.4
1960	23.2	3.7	26.9	8*	40
1970	23.3	3*	26.7	8*	—20
1975	23*	2.9	26.7	8*

• tr ifcinnti pnind.

tl64la; Ow»n®» ■!— — a»b—<i '‘‘•taecanj.Cwpihmo"Iftt.mii JU-lmł.

»**, — *• mt, ces.    » w*.». ::u

I wojna Światowa w momencie wybuchu I wojny światowej gęstość sieci kolejowej na ziemiach zaboru pruskiego wynosiła Już 10 i więcej kilometrów na 100 km*, podczas gdy w Galicj; około 5 km. a w Królestwie zaledwie 2,6 km. W dodatku tereny o najsłabszym wyposażeniu w sieć kolejową znajdowały sią w samym centrum Polski, na pograniczu zaborów (rys. 2).

Brak połączeń między sieciami kolejowymi zaborów dotknął w pierwszym okresie wojny przede wszystkim wojska rosyjskie, które wdarły się w głąb Prus Wschodnich i miały utrudniony kontakt z zapleczem. Rosjanie rozpoczęli wówczas budowę nowych połączeń własnej sieci kolejowej z siecią Prus Wschodnich, ale w międzyczasie zostali stamtąd wyparci i budowę dokończyli Niemcy. W podobny sposób, w czasie działań wojennych, powstały połączenia kolejowa Królestwa z Galicją (Ostrowiec Świętokrzyski—Sandomierz, Lublin—Rozwadów, Rejowiec—Bełżec). Do roku 1914 nie było bowiem na obecnym obszarze Polski żadnego połączenia zaborów rosyjskiego i austriackiego poza Szczakową) która leżała na samym końcu tej granicy. Linie kolejowe w czasie działań wojennych budowano z pośpiechem, toteż pod względem technicznym pozostawiały one dużo do życzenia, a po wojnie wymagały generalnej rekonstrukcji.

Poza połączeniami między poszczególnymi zaborami, w czasie I wojny światowej powstały na obszarze Królestwa liczne kolejki wąskotorowe, budowane przez Niemców w celu intensywniejszej eksploatacji okupowanych terenów i służące głównie wywozowi płodów rolnych i drewna. Największe systemy tych kolejek powstały na Kujawach (uzupełnienie sieci dawnych kolejek cu-

31