41762 skanuj0027 (117)

ses

Ifl^-^Tjardzo' 'odlegle zjawiska. Zdaniem Harveyą, urbanizm'stanowi ’■' w tym u jęciu-dogodny punkt obserwacyjny, z którego można •'obserwować charakterystyczne cechy procesów oddziałujących na :. -v'.społeczeństwo globalne.' Jest więc czymś w rodzaju lustra, w któ-

.__rym odbijają się istotne cechy tego społeczeństwa ^2S. Nic więc

.' dziwnego, że sformułowana przez Harveya definicja urbanizmu jest możliwie jak najbardziej szeroka: „Urbanizm winien odnosić — się do stosunków społecznych, odzwierciedlających relacje, które ■występują w skali całego społeczeństwa" ²⁶.

••.:.Wobec., tak ogólnego określenia terminu „urbanizm” nie jest ' •zaskoczeniem niemal powszechny brak zgody co do sposobu, w jaki winien ani być poznawany i analizowany. Bardzo charakterystyczna dla tego sposobu poszukiwania znaczenia „urbanizmu” jest wypowiedź S. Greera, który stwierdza: „Jest rzeczą oczywistą, że metody badania (urbanizmu — J.W.) nie są dyktowane istotą przedmiotu (którego natura jest w znacznej mierze nieznana), lecz zainteresowaniami poszczególnych badaczy"²⁷. Sam CTreer definiuje urbanizm również bardzo szeroko, widząc w nim kulturową paralelę procesu, który wcześniej został przez-niego nazwany wzrostem społecznej skali²³. W'innym miejscu urbanizm określany jest przez Greera nieco konkretniej jJfko „przystosowanie, różnych subgrup do ogólnospołecznego systemu normatywnego" ²⁹.

Podobnych definicji urbanizmu można by przytoczyć wiele. Ich wspólną cechą jest niezwykle szeroki zakres, co sprawia,-że pod pojęciem tym kryją się na ogół bardzo różne treści. Zgodnie z intencjami wszystkich cytowanych autorów, współczesne znaczenie terminu „urbanizm" nawiązuje bezpośrednio do bardzo ogólnego, globalnego rozumienia kultury. W tej 'sytuacji trudno • sformułować jedną, powszechnie akceptowaną definicję, zwłasz-_ _cza że wszyscy badacze akcentują wyraźnie takie cechy urbaniz-Tnu, jak jego ogromne zróżnicowanie, różnorodność i podleganie

^ts D. Harvey, Social Justice and the City, s. 16. *⁵ Ibidem, s. 304.

** S. Greer, The Urbana View, s. 35.

¹³. Ibidem, s. 284.

.** S. Greer, The Emerging City, s. 49.

ŚiffcJćśiS*?!

Kgjgjm V

'" ■ 'j^i^j&yfM

nieusi

tem rozważań. R. Glass. Pisze ona:

tannym zmianom.' Te 'bstatńie‘2’zagadmeriia^^3^fpKeQmw-^r

„Tak^jak-i^elośfrbimyffi ’■ socjologia* jńitotą55^Pr^pżą

•    ^v    r^!ftKwwvti!.    f*y v-*

rn-mfałoń P ' fllace Pieło nńa< "‘ Tolr^-iłot'tninA1n<il^<.'«_zir’2<L

urbanizm, tak samo różnorodna jest socjologi    HRHH

niemożliwą znalezienie jednej definicji miasta "Ą£ lub *urbaoLzmu,

która wytrzymałaby różnorodne testy empiryczne i dostosowana do wszystkich epok i społeczeństw”³®. I dalej: ‘-,\Ur-banizm jest całością jak każde wielkie miasto —'całością,-której istnienia jesteśmy dogłębnie świadomi, jakkolwiek nie możemy jednoznacznie wytyczyć jej granic ani precyzyjnie określić charakterystycznych właściwości”³¹.    ^r

„Urbanizm” — zastosowania praktyczne

Przedstawione powyżej sposoby rozumienia terminu „urbanizm” są obecnie powszechnie przyjęte w światowej literaturze przedmiotu. Otwartą kwestią pozostaje jednak odpowiedź na pytanie, czy tak szeroko sformułowane definicje są przydatne do analizy zjawisk związanych ze współczesnymi procesami urbanizacyjnymi. Jest to niewątpliwie jedno z najistotniejszych,, centralnych zagadnień^t-apretycznych, jakie można rozważać w ramach socjologii miasta. Od jego rozstrzygnięcia w znacznej mierze zależy bowiem odpowiedżNia pytanie, jaka winna być w gruncie rzeczy problematyka socjologicznych studiów nad miastem. Zagadnienie to jest o tyle istotne, że rola zmiennych ekologicznych jest wyraźnie niedoceniana we współczesnych określeniach urbanizmu. Miasto, jako odrębna kategoria pojęciowa, z reguły nie występuje w tych definicjach, gdyż jak pamiętamy, urbanizm jest traktowany jako charakterystyczna cecha kulturowa odnosząca się do całych społeczeństw. W przypadkach skrajnych następuje utożsamianie urbanizacji z szeroko definiowanym urbanizmem, tak jak to miało miejsce w cytowanej już poprzednio pracy P. Rybickiego ^3S.

jo Ruth Glass, Urban Sociology in Great Britain, w: Readings in Urban Sociology, s. 47.

¹¹ Ibidem, s. 49.

« P. Rybicki, Społeczeństwo miejskie, s. 411 - 412.

*9

91