54345 SDC11011

	koniug. I, II, V		koniug. III		koniug. IV
	m., n.	f.	m., n.	f.	m., n. 1 f.
N sg.	2	-eit-i	-€	-ęft-i	-< 1 -ęft-i
G sg.	-qlt-a	-qlt-ę	I -qlt-a | -q/t-q		-ęfi-a -ęft-ę

Ćwiczenie 8

1. Tekst:    t‘

If*

Sawł.k.xiv:(iĄ)j>cve rocnoAb npMTiv* CM«t vaobdkt> eTept cbteopu Bev€pw KAMI* M JkgR MNOPdI. (TT) H rio^bKS. pft&Tś CBOhA BT> roĄTj B6V€pb* p6U)TH HAiire, hvko oywe noro bo €cn> ece Zogr.Mkyi:(«■) k    irfecapb

HfKJAb CAOyjCb HCOyCOBT), ÓB* BO BldCTl Hf,IA era H rA&rOAftAWe, -fcKO HOANl KpbCTAH (tzn. KpbCTHTCAb) BT>ęn£ OTl MptfTBlIjrb M Cero p&AH CHATjI AtUAT-b CA

0    N€Mb. Zogr. Mt. XXV: (1) TTjFAA O/HOAOBH CA UtCApbCTBUG NEBCCbCKOC AGCATp A&Bł, bHH£ npUMlUlA CBtTHAbNMKW CBOhfi H?HA0U1A flpOTHB* ttGNHJCOy.

2. Wybrać z tekstu formy aótystów i objaśnić je.

Przykłady:

rtłe (Saw. ŁŁ XIV, 16) — 3. sg. aor. asygm. od czasownika reiti < *rekti, ręko, receU, koniug. I, tem. -e-; temat inf. (rekonstruowany), a zarazem temat aor. asygm.: rek-; 1. sg. aor. asygm. reki; podać dalsze formy.

uslyla (Zogr. Mk VI, 14) — 3. sg. aor. sygm. I od uslylati, uslylę, uslyśiśi, tem. praes. -i- (koniug. IV lub II), tem. inf., a zarazem aor. -a- ^ -i-: uslyla- ^ *ustyli- < *uslyyi-; 1. sg. aor. uslyla yi; podać dalsze formy.

iridośę (Zogr. Mt. XXV, 1) — 3. pl. aor. sygm. II od iziti, izidę, izideśi, tem. praes. -e- (koniug. I), tem. inf. -i; czasownik nieregularny (zob. §§ 26, 39 f); aor. asygm. i sygm. II tworzy się od postaci rdzennej występującej w praes.: iz-id-; 1. sg. aor. asygm. isidi, aor. sygm. II izidoyi; podać dalsze formy; aor. sygm. I od iti

1    pochodnych nie istnieje.

Inne formy aorystów do objaśnienia wybierane kolejno z tekstu, od początku do końca: sittori, sura, posila, bysti, tista; objaśnić również formę imperf. glago-laale (Zogr. Mk VI,14) i porównać ją z formą aor.

3.    Utworzyć wszystkie możliwe aorysty od czasownika z tematem na spółgłoskę, np. od reiti < *rekti itp.; podać odmianę.

4.    Utworzyć aoryst sygm. I od tematu samogłoskowego, np. od byti; podać odmianę.

5.    Wskazać w wybranych formach aor. cechy fonetyczne: palat. I w aoryście asygm., np. rełe itp.; wymianę s : %, y f f.

6.    Porównać formy aor. sygm. I z formami imperf. i wskazać na różnicę między obu czasami.

7.    Wskazać na oboczności rdzenne samogłoskowe i spółgłoskowe w wybranych wyrazach, np.: uslyla : thiyi; zwaii: nazyrati: zoną; posilali : posyłali; mrtitm : simrih : mreti < *merti itp.

8.    Zwrócić uwagę na wybrane konstrukcje składniowe i wskazać na różnice między językiem scs.. polskim i rosyjskim, np.:

jako (Saw. Lk. XIV, 17) — spójnik zaczynający zdanie podrzędne, por. poi. że. ras. Her,

stgo radl (Zogr. Mk VI, 14) — wyrażenie przyimkowe: zaimek w formie G +przy-

imek postpozycyjny radi; całość znaczy 'dlatego, przez to’ lub 'przez niego, dla niego’, por. ros. radiĄ-G lub G~radi (rzadko);

vista oh mntryyi (jw.), por. poi. zmartwychwstał, wsiał z martwych;

o nenib (jw.) — wyrażenie przyimkowe (o-f L sg.) w znaczeniu 'przez niego’ lub ‘wokół, około niego’;

jrźe (Zogr. Mt. XXV, 1) — zaimek względny N pl. f., zaczynający zdanie podrzędne względne, por. poi. które, ros. kotoryje.

9. Uwaga do formy primiię (jw.): partie, praet. act. I, X pl. f. w znaczeniu 'przyjąwszy, wziąwszy’ lub 'które wzięły’; podstawowy czasownik prijyti, priimę, priimeli; o imiesłowach zob. niżej konwersatorium IX i X.

KONWERSATORIUM IX

§ 23. Imiesłowy czynne (participia actnri)

a. Participńim praete&lis activi

1)    Imiesłów ten tworzony był od tematu praes., który zresztą w poszczególnych formach ulega zatarciu. Charakterystycznym elementem (formantem) imiesłowu w języku scs. był suf. -qit- lub -ęłt-, występujący we wszystkich formach z wyjątkiem N _sg. m. i n. W języku polskim znajdujemy tu odpowiednik w postaci suf. -ąc-, a w języku rosyjskim -uli- lub -aii- względnie -joli-. Element ten powstał w wyniku przekształcenia dawnego ps. suf. -qtj- i -ę/j- (por. o przejściu tj w it oraz uwagi o genezie suf. §§ 16, b i 37, c).

2)    Jedną z odmian fleksyjnych part. praes. act. była odmiana rzcczowna: r.m. i n. odmieniał się według deki. I miękkiej (tem. -to-), a r.ż. — według deki. III miękkiej (-ia-, zob. wzór odmiany § 37, a). Dobrze jest zapamiętać punkt wyjścia odmiany, mianowicie N i G sg. uwzględniając cechy podobne w zależności od typu odmiany czasownika, od którego imiesłów jest utworzony. Zakończenia form zawiera poniższa tabelka:

Niektóre przykłady imiesłowu: od koniug. I: m. i n. nes-y, neiqlt-a, f. nesęłl-i, nero/Z-ę; od koniug. II: m. i n. dvign~y, dvign-qlta, f. diignqłti, dtignqft<; od koniug.

¹ Końcówka -y w omawianym imiesłowie była właściwa językom połudmowoalowiartakam. Na pół* nocy, tj. w językach zachodnio* i wicKodniodmmhikich, odpowiadała jej końcówka -a, po*, atme. ręka. mogą, stpoł. rzeka w Kazaniach faciętokrzysJach i zachowane do dażi w języku czeskim neta, bera, łka itp. Dodać modna, że występujące formy na -ę w stpoł., np. masę, rzekę itp., powstały zapewne analo* gicznie do form miękkotemstfowych.

91

90