52941 P6068830

wstęga

karta z wzornika J.F. NeuHorge'a, 1756-1780

*    Ay II tr rmrj.fi —(wrr

ornament wstęgowo-cęgowy. krata, Francja, 1750

óluta (ślimacznica) motyw dekoracyj-I* formie spirali lub zwoju, powszechny Isztuce egejskiej, greckiej i rzymskiej, ■stępuje min. w kapitelach kolumn orządku jońskim, korynckim i kompo-jjwym oraz w modylionach. W sztuce ożytnej częsty element obramień Lieńczeń, np. w formie — esownicy. spornik podtrzymujący element arch., any w ścianie i wysunięty przed jej k wykonany z kamienia, cegły, rzadziej Krewna; zazwyczaj silnie profilowany ■korowany. Zob. też — konsola, -• mo-lion, — kroksziyn.

Istęga plastyczny bądź płaski motyw pracyjny naśladujący w. wiązaną cza-i w węzeł lub kokardę. Występuje od ożyinośd jako motyw pomocniczy do Owiązywania punktów zawieszenia fenów, girland, zwisów itp; w gotyku Eto owijająca różnego typu obramienia, Lowania itp; stosowana w ornamentyce snego baroku, przekształcona z koń-XVD w. w ornament -• wstęgowy, b. też — banderola, wstęgowo- cęgowy

Y^J

itęgowo - cęgowy omamenf chara-dla stylu regencji'odmiana nentu — wstęgowego, o załamywa-pod różnymi kątami wstęgach, two-ych motywy kruczych dziobów, rozwartych nożyc lub cęgów; stosowana zazwyczaj jako element samodzielny, obramowujący zdobioną płaszczyznę. W.-c. o. był popularny przede wszystkim w arch. dekoracji rzeźbiarskiej i stiukowej, w meblarstwie i kowalstwie artystycznym.

wstęgowy omamenfpóżnobarokowy ornament opariyna motywach wstęgi; wykształcił się we Francji Ok. 1600 r.. stosowany w całej Europie w 1 poł. XVIII w. Początkowo wstęgi biegnące łagodnymi liniami były ciężkie i zwarte, nierzadko karbowane, przeplatające się, wiązane w węzły i kokardy; później stawały się lżejsze, bardziej stylizowane, skręcające się w esowni-ce i motywy podobne do litery „C”, przekształcając się w ornament -* wstęgowo-cęgowy. W.o. uzupełniany był często motywami towarzyszącymi: kampanulami, kartuszami, kratką, lambrekinami, rozetkami, elementami chińskimi itp.

wzorniki zbiory rysunków, najczęściej sztychowanych zawierających wzory ele-mentow architektonicznych, ornamentów, kształtów przedmiotów, mebli, naczyń, wyrobów złotniczych itp. W., znane od XIII wieku, wydawane od XVI w. aż po początek XX w., rozchodziły się szybko po całej Europie, rozpowszechniając całe zespoły motywów dekoracyjnych i in., z czasem kształtując style dekoracji wnętrz. Oprócz w. popularyzatorską rolę pełniły także luźne ryciny i ilustracje zawarte m. in. w traktatach architektonicznych. Do najbardziej znanych należą w. H.Vredema-na de Vries, GFlorisa, J.-A.Du Cercau, P.Flótnera (XVI w.); J.Bćraina, Ch.Le Bruna fXVH w.); J.-A. Meissonniera, N. Pi-neau (XVTII w ), Ch.Perciera, P.F.Fontai-ne'a i braci Adam (okres klasycyzmu).

Z

zamknięty układ dekoracyjny układ ornamentalny o określonej liczbie elementów (np. stosowany w heraldyce układ -•

antytetyczny).

ząbkowy fryz architektoniczny motyw dekoracyjny w formie szeregu ustawio -

i

~T~	i
1 hl	Lr [i	1	.nr
IM			. ; L:l
r		1	T

fryz ząbkowy

nych ukośne prostokątnych bloków kamiennych lub ceglanych. Dekoruje się nim zazwyczaj górne partie ścian zewnętrznych budowli. Podobny motyw pojawia się także w malarstwie i rzemiośle artyst. Z.f.a. stosowany był powszechnie w archi tek* turze romańskiej.

zębnik (ząbki, dcnticuli) w arch. staroż.

denticuli (a)

Azji Mniejszej i w porządku jońskim czworokątne bloki pionowe, podtrzymujące gzyms, w czasach nowożytnych ulegające znacznemu spłaszczeniu i funkcjonujące jako motyw ornamentalny także poza architekturą, zwłaszcza w rzemiośle artyst. i płaskorzeźbie.

zookcfalizm przedstawianie postaci ludzkiej z głową zwierzęcą (np. egipski Anubis czy Horus, rozmaite średniowiecz-

zookefalizm: bóg Anubis z głową szakala. Egipt. Nowe Państwo

ne monstra, manierystyczne fantastyczne dekoracje figuralne itp.).

zoomorfizm stosowanie dekoracyjnych motywów zwierzęcych w ornamentyce.

zaomortizm: bóg Anubis w postaci szakala. Egipt, pocz. I. tyś. p.n.e.