80952 skanuj0003 (436)

, sanna się' ze znaczącymi, Innymi emocjonalnie na -wie-j’ le różnych sposobów. ^ Bez względu na ich rodzaj, istnienie takiej identyfikacji jest koniecznym warunkiem internalizacji, i JJziecko przejmuje role i postawy ' zriaczącteh~inliycH^ 'czyli internaldzuje je i czyni je swoimi/Dzięki tej identyfikacji ze znaczącymi inny-mi dzieelto staje się zdolne do identyfikacji samego siebie, do uzyskania subiektywnie spójnej i akceptó-walnej -tożsamoścńjlnnymi słowy,losobowość jest wynikiem odbicia, mianowicie odbija ońa posfaWy przyjmowane najpierw wobec niej przez znaczących innych.⁶-Jednostka staje się tym, za kogo uważają ją, w kontaktach z nią, jej znaczący inni,/Nie jest to proces jednostronny i mechaniczny. /Wymaga on pogodzenia identyfikacji przez innych i samoidentyfika-cji oraz tożsamości obiektywnie przypisanej i tożsamości subiektywnie przyswojonej, f Tego rodżajii dialektyka, występująca każdorazowo, kiedy jednostka identyfikuję się z jej znaczącymi innymi, jest — jak widzieliśmy — konkretnym odbiciem w życiu jednostkowym tej ogólnej dialektyki społeczeństwa, o której już mówiliśmy.

Jakkolwiek szczegóły tej dialektyki mają oczywiście duże znaczenie dla psychologii społecznej, rozwijanie jej konsekwencji dla tego typu teorii wykraczałoby poza nasze obecne zamierzenia.⁷ Najważniejszy dla naszych obecnych rozważań jest fakt, że

ⁿ Nasza koncepcja osobowości jako odbicia pochodź! zarówno od Cooley’a, jak i Meada. Jej korzenie można znaleźć w analizie „osobowości społecznej’’ Wiliama Jamesa w Prlnciples of Psychology.

¹ Jakkolwiek nie możemy sit; nad tym zatrzymywać w tej cliwili, można by wiele powiedzieć na temat możliwości' autentycznie dialektycznej psychologii Społecznej. Byłaby ona rówńid ważna dla antropologii filozoficznej, jak dla socjologii. W rezultacie takiej psychologii społecznej (zasadniczo o orientacji Meadowskiej, ale z dodatkiem ważnych elementów innych mirtów myśli społecznej) nie byłoby już w socjologii potrzebne poszukiwanie wątpliwych teoretycznie powiązań z psychologiz-mem, czy to Freudowskim, czy toehawiorystycznym.

(jednostka przejmuje nie tylko role i postawy in- Q nych, ale w trakcie tego samego procesu przejmuje L ich świat;/ W istocie tożsamość daje się obiektywnie określić 'jako umiejscowienie w pewnym świecie i jedynie wraz z tym światem może zostać subiek-tywnie przyswojona^ Mówiąc inaczej, jjdo identyfika- J cji dochodzi zawsze w obrębie określonego świata j społecznego.' Dziecko uczy sis^że_ iest tym, kim jest nazywane. "Każde imię wiąże się z Id a syf ikacją, któ- ;; ra z kolei wnioskuje o wyznaczonym umiejscowieniu V społećżnym/Ttłzyskanie tożsamości wiąże się z przy- '/ pisaniem dó* określonego miejsca w tym świecie. Wraz z subiektywnym przyswajaniem teJ~tózsamości przez dziecko (jestem John Smith) przyswajany jest świat, na który ta tożsamość wskazuje.JŚubiektywne przyswojenie tożsamości i subiektywne przyswojenie : świata społecznego są tylko różnymi aspektami tego | samego procesu internalizacji, w którym pośredniczą ci sami znaczący inni. ;f Socjalizacja pierwotna prowadzi do stopniowego abstrahowania w. śyiatjomnści dziecka od ról i postaw określonych innych i dostrzeżenie ról i postaw w ogóle. Tak na przykład, w procesieTmternaliza-cji norm następuje przejście od: ,',Mama jest na mnie f w tej chwili zła’* do: „Mama jest na mnie zła, kiedykolwiek rozleję zupę.” Ogólność norm u- _ lega subiektywnemu rozszerzeniu, w miarę jak dalsi \ znaczący inni (ojciec, babka, starsza siostra Ud.) po- * pierają negatywną postawę matki wobec rozlewania % zupy. Decydujący krok nadchodzi, kiedy dziecko | uzmysławia sobie, że każdy jest przeciwny rozle- "' waniu zupy, i norma ulega geheralizacji do postaci: | „Nie vyylewa się zupy”, przy czym to „się” odnosi | ono do samego siebie jako części ogólności, obej- 2 mującej w zasadzie wszystko w społeczeństwie, 1 ó tyle, o ile jest to ważne dla dziecka. To abstra- I

,    * Na temat klasyfikacji zob. Claude Levi-Strauss, Myśl nie-

oswojona, PWN, Warszawa: 1969, s. 203 i nast.

207

fiiiiMiiiMMiiiM

^:l