83924 Zdjęcie1303

wMkan *poło^ot« imriliMrJI I tylko w nlM tyw stopniu AtMrtac«l wwrnttrent konflikty pro-<My wpo^tctntonlo.

UhouloM natury ludikio) polf wite o*ta tecBuc no tym, ta nkiwltk aJtł.»da alf i Indywldu-^ ■tnign ciała I łpoltcrarj dutorl Kłucia do xro*u-j mionu ludtkicj natury mc molo tedy dootarcm biologu esy te* biolog i żująca psycholog la; nim amino ro również znaleźć w teologii I filozofii. od-| noszących c*łowlęka do ponodcuaowego Boga lub BoiumoJ^W ten sposób socjologia zdaje tlę być powołania do otwarcia nowej drogi przed naszli nauka o człowieku. Aż do tej pory stało aig wobec takiej oto alternatywy: albo wyjaśniać wyższe i swoiste władze człowieka, sprowadzając je do niższych form bytu, rozum do zmysłów, ducha do materii, co prowadziłoby do negowania ich swoistości; albo łączyć je z jakąż rzeczywistością su-praekspcrymentalną, postulowaną, ale nie dającą sic stwierdzić przez żadną obserwacją. Cały ten kłopot brał sic stąd. że jednostka uchodziła za finis n a t u r a e:    wydawało sic, iż poza nią

nie ma już niczego, a w każdym razie niczego, co byłoby osiągalne dla nauki. Odkąd jednak uznano, że ponad jednostką jest społeczeństwo, będące nie bytem nominalnym i wyrozumowanym. lecz systemem działających sił, możliwy stał sic nowy sposób wyjażniania człowieka**. M

Antropologia Durkheizna przeobraża sic tedy i w socjologie, gdyż tylko ta ostatnia może objaż-nić człowieka jako człowieka, zwierzą cywilizowane. Nauki, ograniczające swe zaniteresowania do jednostek, mogą co najwyżej wytłumaczyć czysto zwierzęcą stroną ludzkiej egzystencji. Choćby nawet głosiły one czyste a niełatwo, obracają się z konieczności w tej samej sferze zmysłów, materii. Według. Durkheima bowiem redukcja te-40, co społeczne, do tego, co indywidualne, „wy-■p purkhrim_: £as formes śMmciuiłr*# — cyt wyit,

fi ebnM iNtfWfrt* *    jednctOo-

[ wych”, jfii v iitocu tabkfiem malaflrwiy 4o If redukowania zjawiska ludzkiego myślenia do u* f chodzących w organizmie procesów tujokąpanych, Cielesne osobniki ludzlne m tylko podhtm, ńa jakim rozwija sJę tych zpokczne, które jednakże — wbrew idealistom — byłoby tal ligo podłoża niemożliwe JPota Ideologią psychotocjo-logów, a tikzo pou materialłttyanym nsturallz-mcm socjoantropologii, jest miejsce dli socjologicznego naturalizmu, który dostrzega w zjawia-kich społecznych fakty swoiste i Itiri się zdać l nich sprawę, respektując nabożnie ich iwoif-lość"*

Zrozumiale jednak, ie dli Durkheima społeczeństwo jest nade wszystko „ogniskiem życia moralnego”, poszczególne zaś /akty tym bardziej za- * sługują tu miano społecznych” im mniej tą związane z czysto fizycznymi potrzebami jedno* stek. Tak więc na przykład „stosunki czysto ekonomiczne pozostawiają ludzi jednych poza obrębem drugich”. To przekonanie Durkbeima było do tego stopnia silne, ie w celu uzasadnienia zainteresowania socjologii tymi stosunkami musiał on powołać się na to, źe są one „sprawą opinii”.⁹ fSfcoro człowiek tym różni się od zwierząt, ie nie sjest rządzony „wyłącznie od wewnątrz, przez instynkty”, jest on społeczny przede wszystkim tam, gdzie poddany jest zewnętrznej kontroli i wtopiony we wspólnotę moralną. Działalność wytwórcza jako taka nie stanowi tego rodzaju dzie- / dżiny, nie stanowi jej w każdym razie w istniejącym obecnie społeczeństwie kapitalistycznym, w którym ekonomika zatraciła jakikolwiek związek z moralnością, stając się obszarem niekontro- I lowanej gry interesów indywidualnych.| Stosunki J

¹ E. Durkheim: SocMogie et philosophie, cyt wy± s. 47-48.

¹ Por. A. CuviUier; Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 1947, 1 72-73.

21