22

• Obecność aminokwasów zawierających grupę aromatyczną zarówno wolnych, jak i wchodzących w skład peptydów i białek wykrywa się za pomocą reakcji ksantoproteincwej, która polega na powstaniu pod wpływem kwasu azotowego nitrowych pochodnych pierścieni aromatycznych, mających w środowisku zasadowym zabarwienie pomarańczowej

^-Aminokwasy zawierające w^r swym składzie grupy hydrosulGdowe (-SH) można wykryć traktując ich roztwory wodorotlenkiem sodowym, co w podwyższonych temperaturach powoduje wydzielanie się gazowego siarkowodoru o ostrym, charakterystycznym zapachu; z solami ołowiawymi wytwarzają one czarny nierozpuszczalny siarczek ołowiawy.

Do celów' analitycznych wykorzystuje się też często charakterystyczne dla wszystkich aminokwasów reakcje gmiLamuigwych z dinitrofluorobenzenem lub z kwasem azotawym. Grupy 2-aminowe aminokwasów reagują z dinitrofluorobenzenem, tworząc pochodne dini-trofenylowe, tzw. DNP-pochodne (rys. 5).

COOH

N-C-H

ń I

R

RYS. 5. Reakcja aminokwasu z dinitrofluorobenzenem

Reakcja z kwasem azotawym, 2-aminokwasy tworzą z kwasem azotawym odpowiednie 2-hydroksykwasy z uwolnieniem azotu cząsteczkowego. Reakcja ta jest wykorzystywana w gazometrycznej metodzie ilościowego oznaczania 2-aminokwasów (metoda van Slyke’a).

COOH    COOH

I ,    I

H₂N-C-H + O=N— OH —►HO —C —H + N₂ +    H₂0

ł    i

R    R

Białka są związkami bardzo wTażliwymi na wpływ wielu różnych czynników, które mogą spowodować nieodwTacalne zmiany w ich strukturze i utratę ich właściwości biologicznych, co określa się jako denaturacjęĄW wyniku denaturacji zniszczona zostaje wtórna struktura białka, natomiast pierwotna struktura nie ulega zmianie. Zachowane pozostają więc w procesie denaturacji mocne wiązania peptydowe, a zniszczeniu mogą ulegać tylko słabe wiązania wodorowe i oddziaływania hydrofobowe.

Denaturacja białka może nastąpić pod wpływem podwyższonej temperatury, zbyt niskiego lub zbyt wysokiego stężenia jonów wodorowych (a więc kwasów i zasad), wysokich stężeń soli metali ciężkich, rozpuszczalników organicznych (alkohol lub aceton) i wielu innych czynników. W wyniku denaturacji obniża się najczęściej rozpuszczalność białka i wypada ono z roztworu w postaci osadu.

Aktywność biologiczna białka zależy od jego ukształtowania w przestrzeni — konformacji, dlatego też metody wyodrębniania i frakcjonowania muszą być na tyle łagodne, aby nie zniszczyć słaby di wiązań utrzymujących tę strukturę i nie spowodować denaturacji białka.

13