23 (1032)

tiurn in libro De hcbd. Ergo creaturae non sunt bonae per essentiam.

3. Praeterea, de quocumque praedicatur aliquid essentialiter, op-positum eius de eo praedicari non potest. Sed oppositum boni praedicatur de creatura aliqua, scilicet ma-lum. Ergo creatura non est bona per essentiam.

RESPONDEO. Dicendum, quod secundum tres auctores oportet dice-re, creaturas non esse bonas per essentiam, sed per participationem; scilicet secundum Augustinum [VIII De Trin., c. III], Boetium [De hebd.] et auctorem libri De causis [prop. 20 et 22], qui dicit solum Deum esse boni-tatem puram. Sed tamen diversis ra-tionibus ad unam positionem mo-ventur.

1) Ad cuius evidentiam scien-dum est quod, ut ex dictis patet, sicut ens multiplicatur per substantiale et accidentale, sic bonitas multiplicatur; sed tamen inter utrumque dif-fert.

Quia aliquid dicitur ens esse ab-solute propter suum esse substantiale, sed propter esse accidentale non dicitur esse absolute: unde cum ge-neratio sit motus ad esse; cum aliquis accipit esse substantiale, dicitur gene-rari simpliciter; cum vero accipit esse accidentale, dicitur generari secundum cjuid. Et similiter est de corruptione, per quam esse amittitur.

A zatem stworzenia nie są dobre przez istotę.

3. Ponadto zawsze, gdy coś orzeka się o czymś istotowo, nie można o nim orzec przeciwieństwa tego czegoś. Lecz o niektórych stworzeniach orzeka się przeciwieństwo dobra, mianowicie zło. A zatem stworzenie nie jest dobre przez istotę.

ODPOWIADAM. Należy stwierdzić, że teza, iż stworzenia są dobre nie przez istotę, ale przez uczestnictwo, opiera się na zdaniu trzech autorów, a mianowicie Augustyna [O Trójcy, ks. VIII, rozdz. III], Boecjusza [O hebdomadach] oraz autora księgi O przyczynach [tw. 20 i 22], który powiada, że tylko Bóg jest dobrocią czystą. Jednakże do tego samego przekonania dochodzą oni, kierując się różnymi racjami.

1) Aby stało się to jasne, trzeba wiedzieć, że - zgodnie z tym, co już powiedziano - jak byt dzieli się na substancjalny i przypadłościowy, tak też dzieli się dobro. Jednakże między bytem a dobrem zachodzi pewna różnica.

Mówimy bowiem, że coś jest bytem jako takim z racji swego istnienia substancjalnego, lecz nie mówimy, że istnieje ono jako takie z racji istnienia przypadłościowego. Skoro więc powstawanie jest ruchem ku zaistnieniu, jeżeli coś przyjmuje istnienie substancjalne, to mówimy, że powstaje za sensie bezzazględnym, jeżeli natomiast przyjmuje istnienie przy-padłościozae, to mówimy, że powstaje pod pezamym zuzględem. Podobnie jest

De bono autem est e converso. Nam secundum substantialem bonita-tem dicitur aliąuid bonum secundum cjuid; secundum vero accidentale dicitur aliquid bonum simpliciter. Unde Kominem iniustum non dicimus bonum simpliciter, sed secundum quid, in cjuantum est homo; homi-nem vero iustum dicimus simpliciter bonum.

Cuius diversitatis ista est ratio.

Nam unumquodque dicitur esse ens in quantum absolute consideratur; bonum vero, ut ex dictis, art. 1, ad 6 argum., patet, secundum respectum ad alia. In seipso autem aliquid perfici-tur ut subsistat per essentialia principia; sed ut debito modo se habeat ad omnia quae sunt extra ipsum, non perficitur nisi mediantibus accidenti-bus superadditis essentiae: quia ope-rationes quibus unum alteri coniun-gitur, ab essentia mediantibus virtu-tibus essentiae superadditis progre-diuntur; unde absolute bonitatem non obtinet nisi secundum quod completum est secundum substantia-lia et secundum accidentalia principia.

Quidquid autem creatura perfec-tionis habet ex essentialibus et acci-dentalibus principiis simul coniunc-tis, hoc totum Deus habet per unum suum esse simplcx. Simplex enim z niszczeńien, przez które traci się istnienie.

Lecz jeśli chodzi o dobro, jest na odwrót. Z raq'i bowiem dobroci substancjalnej coś zwie się dobrym pod pezunym luzględem, z racji zaś dobroci przypadłościowej zwie się dobrym w sensie bezwzględnym. Stąd człowieka niesprawiedliwego nie nazywamy dobrym w sensie bezwzględnym, ale dobrym pod pewnym względem, o ile jest człowiekiem; człowieka sprawiedliwego zaś nazywamy dobrym w sensie bezwzględnym.

Przyczyna tej różnicy jest następująca.

Każda rzecz zwie się bytem, o ile jest ujęta jako taka, dobrem zaś - jak widać z tego, co powiedziano w artykule 1., w odpowiedzi na 6. rację -w odniesieniu do czegoś innego. Do tego zaś, aby coś istniało samodzielnie w sobie samym, jest to doskonalone przez czynniki istotoioe, lecz aby odpowiednio miało się do tego wszystkiego, co jest na zewnątrz, nie jest doskonalone inaczej niż za pośrednictwem przypadłości dodanych do istoty. Działania bowiem, przez które jedno łączy się z drugim, wyłaniają się z istoty za pośrednictwem władz dodanych do istoty. Dlatego rzecz nie jest dobra jako taka, jeśli nie jest doskonała pod względem czynników substancjalnych i przypadłościowych zarazem.

Wszelkie zaś doskonałości, które stworzenie może mieć dzięki połączeniu czynników istotowych i przypadłościowych, to wszystko Bóg ma przez jedno swoje proste istnienie. Je-

53