244 245 (17)

Tablica 8J

Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w wybranych krajach w 2000 r. (w USD)

Kraj	Wskaźnik	Kraj	Wskaźnik
	23330	Norwegia	36108
Belgia	22125	Polska
	30416	Czechy	4818
Francja	21814	USA	35913
Grecja	10564	Turcja
Hiszpania	13966	Węgry
Niemcy	22622	Włochy

ZiAdfc. Jtnraiłt Mjrnftiai* 2001. cyt*. I 71&.

I

łv Polsce w IW roku. Warszawa

244    Caątt III. Pods«a»j m»kro¹kt>n<.mii

Tablica 8.3 zawiera dane statystyczne o wielkości PKB per capim w wybranych krajach. Jak wynika z tablicy, wskaźniki PKB per capim są silnie zróżnicowane między krajami. Zróżnicowanie to wyraża różnice w poziomie rozwoju gospodarczego tych krajów oraz w poziomic stopy życiowej (dobrobytu) ich mieszkańców.

Choć wskaźniki PKB na 1 mieszkańca czy też dochodu narodowego na 1 mieszkańca są powszechnie wykorzystywane do określania poziomu stopy życiowej (dobrobytu) ludności, musimy zdawać sobie sprawę z tego. że nie są one w pełni poprawnymi miernikami dobrobytu.

Przede wszystkim, należy podkreślić, że wskaźniki te nie uwzględniają nic rejestrowanej produkcji, która przecież wpływa na poziom dobrobytu ludności. Dotyczy to. z jednej strony, produkcji nielegalnej (nie opodatkowanej), której zakres jest w niektórych krajach dosyć duży. Z szacunków przeprowadzonych przez GUS wynika, że w Polsce w 1995 r. w „szarej strefie" pracowało (tj. wykonywało pracę nic rejestrowaną) ponad 2.4 min osób (około 15.7¹2 ogółu pracujących oficjalnie), z tego ponad 1 min osób traktowało tę pracę jako swoje zajęcie główne (około 6.9¹2 pracujących oficjalnie)⁴. Z drugiej strony, wskaźniki PKB i dochodu narodowego nic uwzględniają nie rejestrowanej, choć legalnej, produkcji wykonywanej samodzielnie dla własnych potrzeb w domu. Jeśli pan Kowalski zatrudnia oficjalnie panią X w charakterze pomocy domowej, to usługi wykonywane przez panią X (i dochody przez nią otrzymywane), oczywiście, wchodzą do PKB. Gdyby jednak po pewnym czasie pan Kowalski ożenił sic z panią X i w związku z tym przestał jej płacić za usługi domowe, to PKB obniżyłby się o wartość świadczonych wcześniej usług, nawet gdyby założyć. /< ich zakres nic zmienił się.

Ponadto, wskaźniki PKB nie uwzględniają wypoczynku, który ma istotne znaczenie dla dobrobytu jednostek. Jeśli wzrost PKB jest związany ze wzrostem przeciętnego czasu pracy i spadkiem czasu wolnego przeznaczonego na wypoć²)’' nck. to wskaźniki wzrostu PKB będą przeszacowywać wzrost dobrobytu. Natontia**

Rozdział 8. Cltotnc halc¹ori¹ i pojęcia makroekonomii. Produkt i dochód narodimj 245

jeśli wzrostowi PKB per capita towarzyszy wzrost czasu wolnego, to wskaźniki ■“wzrostu PKB będą nicdoszacowywać wzrost dobrobytu.

| Co więcej, stosowane powszechnie miary produkcji nic uwzględniają „efektów I zewnętrznych” produkcji, które dotyczą przede wszystkim ubocznych skutków [ wzrostu produkcji dla środowiska naturalnego: zanieczyszczenia wody. powietrza i lądu czy też wzrostu natężenia hałasu. Wszystkie te elementy wpływają na wzrost I uciążliwości życia. Zatem kategorie produktu i dochodu narodowego, które nic E uwzględniają tych elementów, przeszacowują poziom dobrobytu.

Krytyka wykorzystywania kategorii produktu i dochodu narodowego jako miar dobrobytu sprawiła, że W. D. Nordhaus i J. Tobin podjęli próbę skonstruowania j nowego miernika dobrobytu'. Do obliczonego tradycyjnie produktu narodowego

I netto dodali szacunkowe wielkości wyrażające równowartość czasu wolnego, produkcji nie rejestrowanej, infrastruktury publicznej (dróg. parków) i prywatnych I dóbr trwałego użytku (mebli, biżuterii) oraz odjęli szacunkowe wartości związane ft¹ zanieczyszczeniem środowiska oraz wydatkami na obronę narodową i na dojazdy do pracy. W rezultacie otrzymali tzw. miary dobrobytu ekonomicznego (Measure WafEcononuc Welfare). którą później zaczęto określać (za sprawą P.A. Samuclsona)

¹ jako wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto (Net Economic Welfare). Prze-^Ł—adzony przez Nordhausa i Tobina szacunek dotyczący Stanów Zjednoczonych izał. że w 1965 r. wskaźnik ten był dwukrotnie wyższy od wskaźnika PNB. :ba podkreślić, żc szacowanie wartości poszczególnych elementów wskaźnika robytu jest bardzo kosztowne i pracochłonne, stąd też kategorie produktu STdochodu narodowego nadal są powszechnie stosowanymi miarami poziomu | rozwoju gospodarczego oraz dobrobytu.

* ^{Pof W D} Nonlhaus. J. Tobin. h Growk Ohtokte?. w: t.conormc Growth. New York 1972.

1

Por M. Kalzoka. J. Wirkowski. Proca mc rcjatnmw¹