25 (674)

j UE i rozliczenia Polski z unijnym budżetem 25

Pozycja UE jako partner na arenie międzynarodowej (5,4% unijnych wydatków . I 07 r.) obejmuje głównie wydatki na tzw. pomoc rozwojowądla różnych grup państw war* ijających się, na europejską politykę sąsiedztwa, pomoc humanitarną (w przypadek »:lęsk żywiołowych i żywnościowej), wspieranie przestrzegania demokracji i praw rzKwieka oraz bardzo skromne działania z zakresu wspólnej polityki zagranicznej rezpieczeństwa, w tym wdrożenie wspólnych strategii, np. wobec Rosji i Ukrainy.

5.2. Tendencje zmian struktury wydatków

Zmieniająca się wraz z upływem czasu rola wydatków na poszczególne cele -dzwierciedla ewolucję procesu integracji. 1 tak na przykład, duże wydatki na politykę spójności przewidziane zostały dopiero w budżecie na 1988 r. Związane to było z jednej strony z rozszerzeniem EWG w 1986 r. o Hiszpanię i Portugalię, dwa -mstwa znacznie biedniejsze pod względem średniego poziomu rozwoju od pozo--:ałych państw' ugrupowania. Z drugiej strony zwiększenie środków' na politykę spójności wymusiła realizacja ambitnego programu zniesienia barier wewnętrznych a EWG w' procesie budowy rynku wewnętrznego. Jej efektem było bowiem zaostrzenie konkurencji i trudności dostosowawcze słabszych podmiotów. Jednocześnie -.a mocy decyzji z 1988 r. wyprowadzono pułap wzrostu wydatków' w ramach Sek-._ii Gwarancji EFOGR, by powstrzymać ekspansję wydatków rolnych i zwiększyć możliwości finansowania celów pozarolniczych. Pułap ten ustalono wówczas na poziomie 74% rocznej stopy wzrostu produktu narodowego brutto Wspólnoty. Z kolei ostatnie rozszerzenie UE o 12 biedniejszych państw' zostało poprzedzone wprowadzeniem pomocy przedakcesyjnej dla kandydatów'.

Generalnie, do najważniejszych tendencji po stronie w^rydatków ze wspólnotowego budżetu w okresie od początku istnienia Wspólnot należy zaliczyć:

a)    początkowo rosnący, a od końca lat osiemdziesiątych - malejący udział nakładów na finansowanie WPR; udział ten jest nadal znaczący - ok. 36% wszystkich wydatków, bez środków na zmiany strukturalne w' rolnictwie,

b)    skokowe zwiększenie w' końcu lat osiemdziesiątych nakładów na politykę spójności; w latach dziewięćdziesiątych uległy one dalszemu wzrostowi w kategoriach absolutnych i względnych, a od początku XXI w. ich udział zwiększył się, główmic kosztem pewnego ograniczenia wydatków na WPR,

c)    od 2000 r. Wspólnota przeznacza pewne środki na wsparcie przygotowań państw kandydujących do tego ugrupowania,

d)    pow'oli rosną wydatki na działania zewnętrzne, w tym w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WTZiB), jakkolwiek ich absolutny poziom jest nadal niewielki w porównaniu z innymi pozycjami budżetu UE.