25 (689)

NEURO PSYCHOLOGIA

I

Rycina 4.15. Miejsce przecięcia przy—ii nadoczodoiowo-przySrodkowej Nrfpodstawie: Hohne. H. H, Walsh. K. W. (1970).

Rycina 4.16. Miejsce przecięcia przy leukotomii nadoczodolowo-przyśrodkowej Na podstawie: Hohne, H. H., Walsh, K. W. 1970.

to należaioby oczekiwać, że większość form leukotomii będzie miaia pewne wspólne cechy, ponieważ większość operacji polegała na przecięciu, w całości lub w części, właśnie owej promienistości wzgórzowo-czołowej.

Ponieważ przedmiotem tej książki są neuropsychologiczne aspekty badań nad resekcjami mózgu, czytelników zainteresowanych klinicznymi skutkami niezliczonych operacji psychochirurgicznych odsyłamy do wielu książek i przeglądów literatury na ten temat, jakie ukazały się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat - ich próbkę stanowią następujące pozycje: Mettler, 1949; Freeman, Watts, 1950; Greenblatt i in., 1950; Mettler, 1952; Petrie, 1952a; Freeman, 1953a, 1953b; Robinson, Freeman, 1954; Tow, 1955; Freeman, 1958; Robin, 1958; Tooth, Newton, 1961; McKenzie, Kaczanowski, 1964; Hohne, Walsh, 1970; Laitinen, Livingston, 1973.

Niektóre techniki operacyjne mają na celu oszczędzenie promienistości wzgórzowo--czolowej w jak największym stopniu. Po operacjach polegających na oddzieleniu tylko części kory czołowej uzyskiwano dobre rezultaty. Okazuje się, że ograniczone podcięcie orbitalne (nadoczodołowe) pola 13 i części pola 14 przynosi równie dobre wyniki jak wiele bardziej radykalnych technik operacyjnych (Knight, Tredgold, 1955; Sykes, Tredgold, 1964). W latach sześćdziesiątych XX wieku podejmowano liczne próby ograniczenia wielkości oraz bardziej precyzyjnego umiejscowienia uszkodzenia, przy użyciu operacji stereotaktycznych. Wymagało to implantacji elektrod, sond używanych do zamrażania oraz implantacji materiałów radioaktywnych. Tę ostatnią metodę wprowadził Knight roku w 1965, zastępując nią swoją wcześniejszą technikę operacyjną, przy tej samej lokalizacji anatomicznej uszkodzenia. Wyniki opisali Knight (1965,1972), Strom-Olsen i Carlisle (1971).

W krótkim, lecz znakomitym przeglądzie literatury na temat psychochirurgii, Sweet (1973) tak komentuje te operacje: „Zakładając, że jakiś mózgowy komponent układu lim-bicznego stanowi właściwy cel, dokonywano cięć w obrębie zakrętu obręczy w istocie białej tylno-przyśrodkowej kory nadoczodołowej (orbitalnej) tuż poniżej głowy jądra ogoniastego”. Stereotaktyczna leukotomia limbicz-na, technika zogniskowana i precyzyjna, którą zaczęto stosować w tym okresie, stała się popularna i nadal w nielicznych przypadkach jest używana obecnie; szczególnym wskazaniem do tej operacji są zaburzenia kompulsyjno--obsesyjne niepoddające się leczeniu innymi metodami. Do prac przeglądowych opublikowanych w ciągu ostatnich dziesięciu lat należą: Poynton, 1993; Cosgrove, Rauch, 1995; Cumming i in., 1995 oraz Kitchen, 1995.

Podobnie jak w przypadku innych zagadnień, ważną rolę zaczyna odgrywać neuro-obrazowanie, umożliwiające dokładne przeanalizowanie wielkości i umiejscowienia uszkodzenia chirurgicznego widocznego po operacji. Można to korelować z charakterem wynikłych zmian, aby na tej podstawie opracować najlepszy sposób postępowania w różnych zaburzeniach, monitorując przy tym możliwe późniejsze zmiany w połączeniach obwodów (Hurley i in., 2000).

PŁATY CZOŁOWE A OSOBOWOŚĆ

Jednym z zarzutów, jakie najczęściej wysuwano wobec psychochirurgii, był brak odpowiednich podstaw naukowych. W pewnej mierze wynika to z faktu, że właściwie nie ma szczegółowych badań psychologicznych nad wpływem takich operacji na organizację wewnętrzną człowieka czy własne Ja. Przegląd literatury wskazuje, że w tych stosunkowo