26 27 (18)

7. Wodolecznictwo (hydroterapia) — zabiegi hydrotermiczne i hydrokinetyczne. W pierwszym ich rodzaju czynnikiem działającym będzie ciepłota wody, w drugim charakter zabiegu polegać będzie na wykonywaniu ćwiczeń ruchowych w wodzie. Woda jest wtedy czynnikiem odbarczającym ciężar ciała.

Oprócz leczenia fizykalnego w zakres medycyny fizykalnej wchodzą metody badań diagnostycznych, jak elektrodiagnostyka i chronaksja, gdy za pomocą prądów leczniczych określamy stan fizjologiczny lub patologiczny mięśni i nerwów, oraz elektrokardiografia, encefalografia i elektromiografia, gdy za pomocą specjalnych urządzeń technicznych uzyskujemy wykresy (diagramy) prądów czynnościowych powstających w tkankach i na ich podstawie określamy stan fizjopatologiczny mięśnia sercowego, mózgu lub mięśni szkieletowych.

Czynniki fizykalne mogą mieć również zastosowanie w profilaktyce (postępowanie zapobiegawcze), gdy są użyte w celu uzyskania odporności ustroju, bądź też jako uzupełnienie potrzeb biologicznych (naświetlania zapobiegawcze promieniami poza fioletowym i przeciw krzywicy lub wyrównawcze u górników).

ROZDZIAŁ II

LECZENIE CIEPŁEM

CZĘSC ogólna

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE CIEPŁA

Leczenie ciepłem polega na doprowadzeniu do ustroju energii cieplnej.

Wymiana energii cieplnej może odbywać się drogą pochłaniania, promieniowania, przenoszenia i przewodzenia.

Promieniowanie (radiacja). Każde ciało ogrzane jest źródłem ciepła i emituje promienie cieplne.

Pochłanianie promieniowania (absorpcja) zależy od właściwości fizycznych danego ciała.

Przenoszenie (konwekcja) polega na przenoszeniu ciepła razem z cząsteczkami ogrzanej materii.

Przewodzenie (kondukcja) polega na oddawaniu ciepła przez ciało o ciepłocie wyższej do ciała o ciepłocie niższej przy ich bezpośrednim stykaniu się.

W ustroju ciepło może być przewodzone, przenoszone, pochłaniane i wytwarzane.

Przykładem przewodzenia będzie np. stopniowe przegrzewanie warstw ciała podczas stosowania okładów z gorącej parafiny albo piasku lub przy zadziałaniu ogrzanej pary wodnej, gorącego powietrza itp.

Przenoszenie ciepła w ustroju odbywa się drogą krążenia krwi.

Pochłanianie będzie miało miejsce wtedy, gdy ciepło zostanie wprowadzone do ustroju przez powierzchnię ciała, bez zetknięcia się bezpośredniego z ciałem ogrzanym, np. pochłanianie promieniowania.

Wytwarzanie się ciepła w ustroju może wystąpić skutkiem przemiany (konwersji) innej energii na cieplną np. energii kinetycznej, elektrycznej, promienistej itp. Niezależnie od czynników zewnętrznych ciepło w ustroju wytwarza się skutkiem procesów biochemicznych oraz pracy mięśni. Przegrzanie ustroju uzyskać możemy przez działa-tanie każdego rodzaju lub sposobu wymiany energii cieplnej.

FIZJOLOGICZNE POJĘCIE CIEPŁA I ZIMNA

Pojęcia ciepła i zimna z punktu widzenia fizjologu są względne. Zarówno ciepło, jak zimno są pojęciami, które wiążemy z wrażeniem, jakie wywierają one bezpośrednio na czuciowy układ nerwowy, a pośrednio na ustrój. Ciała posiadające ciepłotę wyższą od ciepłoty skóry odczuwamy jako ciepłe, ciała zaś o ciepłocie niższej jako zimne. Ciepło i zimno jako bodźce odczuwane są przez zakończenia nerwów czuciowych U człowieka odczuwanie zimna jest silniejsze niż ciepła i zjawia się szybciej, ponieważ w ośrodkowym układzie nerwowym odbieranie podniet zimna jest intensywniejsze.

27