26 27 (22)

zakrzepu żyły (wnothrombosis), ostrego zapalenia żyły (phlebitis acuta), zatoru tętnicy (embolia arterialis), w erytromelalgii i w innych chorobach.

Bóle w klatce piersiowej mogą dokuczać chorym w chorobach innych narządów, prócz narządu krążenia i oddychania, a także w chorobach samej klatki piersiowej (jej kośćca i miękkich części). Np. bóle pod łopatkami nieraz odczuwają chorzy w kamicy żółciowej.

W przypadkach nerwobólu międzyżebrowego chorzy odczuwają bóle w międzyżebrzach, zwłaszcza w tzw. punktach Valleixa, z których jeden znajduje się przy kręgosłupie, drugi w linii pachowej, a trzeci w pobliżu mostka. Bóle mięśniowe w obrębie klatki piersiowej nasilają się podczas czynnych ruchów chorego, natomiast ucisk na mięśnie wywiera nieznaczny wpływ na wzmożenie bólów tego rodzaju. Są one, w przeciwieństwie do bólów zależnych od podrażnienia opłucnej, przeważnie obustronne i zdarzają się o wiele rzadziej. W przeciwieństwie do bólów mięśniowych bóle w chorobach opłucnej znacznie się nasilają podczas głębokiego wdechu, natomiast zginanie i wyprostowywanie kręgosłupa wywiera na nie niewielki wpływ. Uporczywy kaszel czasami wywołuje bóle w dolnej części klatki piersiowej, zwłaszcza z przodu w miejscach przyczepów mięśni brzusznych. Bóle te zależą od naderwania się poszczególnych włókien mięśni.

Bicie serca występuje jako objaw podmiotowy najczęściej w nerwicach serca oraz w częstoskurczu napadowym (t achy cardia paroxysmaliś). Nieraz bardziej dokucza ono chorym w pozycji leżącej. Nadto spotykamy się z tą skargą w organicznych chorobach serca pierwotnych i wtórnych, przebiegających z przerostem lewej komory, zwłaszcza w niedomykalności zastawki tętnicy głównej, w nadczynności tarczycy, u ozdrowieńców po ostrych chorobach zakaźnych, u osób nadużywających palenia, kawy i mocnej herbaty, u osób neuropatycznych i u kobiet w okresie przekwitania. Bicie serca w częstoskurczu napadowym zazwyczaj pojawia się nagle i nagle też znika, natomiast bicie serca wywołane wysiłkiem fizycznym ustępuje stopniowo.

Biciu serca czasami towarzyszy uczucie uderzenia serca o ścianę klatki piersiowej lub zrywania serca.

Uczucie zamierania serca oraz pustki w jego okolicy jest dolegliwością częstą w zapaleniu i zwyrodnieniu mięśnia sercowego.

DOLEGLIWOŚCI W ZAKRESIE NARZĄDU TRAWIENIA

Zaburzenia połykania polegają na utrudnionym połykaniu (dysphagia), uczuciu gniecenia, bólu lub rozpierania w klatce piersiowej podczas połykania.

Utrudnienie połykania może być dolegliwością stałą lub przemijającą. Spotykamy się z nią w chorobach przełyku i narządów sąsiednich.

Z chorób przełyku utrudnienie połykania spostrzega się:

1)    w zwężeniu przełyku na tle blizn oparzelinowych, raka, ciał obcych w przełyku;

2)    w nerwicy polegającej na stanie kurczowym przełyku lub na braku rozluźnienia zwieracza wpustu (achalasia cardiae);

3)    w przypadkach uchyłków uciskających przełyk z zewnątrz;

4)    w zapaleniu, rozszerzeniu, porażeniu i owrzodzeniu przełyku.

Przyczynę utrudnienia połykania czasami można określić na podstawie

dokładnie zebranych cech tego objawu. Mianowicie stałe utrudnienie połykania w postaci uczucia ciała obcego, najczęściej kuli (kula histeryczna, globus hystericus) poza mostkiem, odczuwane niezależnie od spożywania pokarmów u osoby pobudliwej, przemawia zanerwicą przełyku. Utrudnienie połykania, któremu towarzyszy pojawienie się wypuklenia w dolnej części szyi na lewo od tchawicy, przemawia za uchyłkiem gardłowo-pr ze łykowym, zwłaszcza jeżeli nie ma utrudnienia połykania ani wspomnianego wypuklenia, gdy chory podczas jedzenia uciska palcami dolną część szyi na lewo od tchawicy. Znaczna zmienność utrudnienia w połykaniu nieraz w ciągu tego samego dnia, większe utrudnienie w połykaniu raczej płynów, duża wrażliwość na sugestię i w ogóle neuropatyczny stan chorego przemawiają zanerwicą przełyku. Utrudnienie połykania na tle nerwicy czasami bywa tak znaczne, uporczywe i stałe, że wiedzie do wyniszczenia chorego. W tych przypadkach bez wziernikowania przełyku nieraz jedynie dłuższą obserwacją można rozstrzygnąć, czy zwężenie przełyku jest organiczne, czy czynnościowe. Stale utrzymujące się utrudnienie połykania pokarmów stałych przemawia raczej za chorobą organiczną przełyku niż za chorobą czynnościową.

Określenie cech utrudnienia połykania nie zawsze umożliwia rozpoznanie choroby przełyku. Zwłaszcza dotyczy to porażenia i rozszerzenia przełyku. Toteż w każdym przypadku utrudnienia połykania niezbędne jest dodatkowe badanie przełyku promieniami Roentgena oraz wziernikowaniem przełyku, a także badanie stanu innych narządów i całego ustroju. Utrudnienie połykania może być wywołane tętniakiem tętnicy głównej, guzem śródpiersia, dużym wysiękiem osierdziowym, zapaleniem migdałków, gardła, krtani, gruźlicą, kiłą tych narządów, porażeniem podniebienia miękkiego oraz mięśni gardła (najczęściej w błonicy), chorobą narządu trawienia (wrzód żołądka, dwunastnicy, kolka żółciowa i inne).

Bóle połykowe (odynophagia) często współistnieją z utrudnieniem połykania. Mogą one zależeć od zmian zapalnych i wrzodziejących w samym przełyku oraz od choroby narządów sąsiednich. Może je wywołać nieznaczne już uszkodzenie błony śluzowej przełyku, np. kostką. Bóle często nie ograniczają się do okolicy przełyku, lecz promieniują ku szyi, łopatkom itd.

W każdym przypadku należy wyjaśnić, od kiedy się one pojawiają, czy są stałe, czy nawrotowe, jaki ma na nie wpływ konsystencja pokarmów. Ustępowanie bólów po zwróceniu pokarmu przemawia za organicznym zwężeniem przełyku. Zaburzenia czynnościowe zależą najczęściej od sklerodermii lub achalazji. Tę ostatnią cechuje m.in. zwracanie pokarmu w pozycji leżącej. Odynofagia wywołana zaburzeniami motorycznymi mięśni gardzieli występuje na początku spożywania jedzenia i towarzyszy jej często zarzucanie pokarmu do nosa i aspiracja do płuc.

Zaburzenia łaknienia mogą polegać:

1)    na upośledzeniu i nawet braku łaknienia;

2)    na wzmożeniu łaknienia;

3)    na opacznym łaknieniu;

4)    na zmienności łaknienia.