286 7

powstawanie lokalnych mgieł. Wydzielające się podczas kondensacji ciepło hamuje dalszy spadek temperatury powietrza. Takie oddziaływanie zbiorników może niekiedy wywrzeć większe efekty pozytywne niż niekorzystny wpływ rzeźby terenu.

Bardzo małe powierzchnie wodne (wąskie i płytkie rowy odwadniające, potoki, rozlewiska, kałuże itp.) nie wywierają znaczącego wpływu na mikroklimat, z wyjątkiem strefy bezpośrednio przylegającej do wody. Zmierzone w Holandii różnice temperatury powietrza nad rowem odwadniającym i w odległości 50 m nie przekraczały 3 °C.

Przykładem liczbowego ujęcia wpływu dużych powierzchni wodnych na warunki termiczne terenów przyległych są dane zamieszczone w tabeli 10.5.

ły*. 10.11. Profile prędkości wiatru w różnych odległościach od brzegu zbiornika radnego (wg A. R. Konstantinowa, 1968). Oznaczenia: 1 - 50 m od zbiornika na Idzie, 2 - brzeg zbiornika, 3, 4, 5, 6 - 50, 100, 500, 1000 m od brzegu nad wo-ą V„ - prędkość wiatru na wysokości h w /-tym punkcie pomiaru, V₂,o - pręd-ość wiatru na wysokości 2,0 m na brzegu zbiornika

Tabela 10.5

Poprawki [w ^#C] na wartość średniej minimalnej temperatury powietrza (fH i temperatury powietrza o godzinie 13 (t_l3) na wysokości 150 cm nad gruntem w porównaniu z wartościami zmierzonymi na brzegach dużych rzek, jezior, zbiorników i zalewów (wg A. W. Szachnowicza i A. A Wilkensa, 1963)

Temperatura	Odległość od brzegu [m]
powietrza	100	200	500	1000	1500	2000	3000	4000
tmin	-0,5	-1,0	-1,5	-2.0	-2,0	-2,0	-2,0	-2,0
tl3	+0,5	+1,0	+1,5	+2,0	+2,0	+2,0	-	-

Jeszcze wyraźniej widać to na przykładzie tak dużego zbiornika wodnego, jakim jest jezioro Bajkał (tab. 10.6). Na wyspie otoczonej ze wszystkich stron wodą największe różnice stwierdzono w miesiącach letnich (lipiec, sierpień); przekraczały one 1 °C. Natomiast w zimie, gdy jezioro pokryte jest lodem, różnice są o wiele mniejsze (z wyjątkiem grudnia, gdy lód nie występuje jeszcze na całej powierzchni zbiornika). W odległości 25 km od brzegu w czerwcu i lipcu różnice średniej temperatury powietrza w porównaniu z brzegiem jeziora dochodzą do 6 °C, a w grudniu, styczniu i lutym są nawet większe mimo zamarznięcia jeziora. Roczna amplituda temperatury powietrza na wyspie wynosiła 31,1 °C, a w odległości 25 km od brzegu jeziora osiągnęła 44,5°. Jest to kolejne potwierdzenie łagodzącego wpływu zbiorników wodnych na warunki termiczne powietrza. Zarówno minimum, jak i maksimum roczne temperatury powietrza występuje nad brzegiem jeziora o miesiąc później aniżeli na terenie oddalonym od jeziora o 25 km.

Tabela 10.6

Wpływ zbiornika wodnego na średnią miesięczną temperaturę powietrza terenów sąsiednich (wg M. Molgi, 1958)

Miejsce obserwacji	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	— XII
wyspa	-16,6	-17,6	-11,6	-2,8	4,4	10,6	12,5	13,5	9,0	1,6	-4.0	-9,7
brzeg	-17,2	-17,5	-11,4	-1,6	4,6	10,9	14,0	14,3	8,6	1.3	-5,3	-12,4
25 km od brzegu	-25,8	-22,7	-12,5	-0,1	8,3	16,5	18,8	16,4	9,1	-0,6	-11,2	-24,4

— 287 —