2 (1609)

Widok płyty czołowej transceivera przedstawiono na rysunku 1, a uproszczony schemat blokowy na rysunku 2.

Układ urządzenia zbliżony jest do układu popularnego w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej transceivera ATLAS. Zasadnicza różnica między opisywanym układem a układem ATLAS'a polega na zastąpieniu pierścieniowych mieszaczy-modulatorów diodowych - popularnymi układami scalonymi UL1242N (TBA120S, A220). Dzięki temu uzyskano małą liczbę części składowych (układy scalone

UL1242 w zastosowanym układzie dają wzmocnienie napięciowe około 60 dB, w odróżnienib od mieszaczy diodowych, w których następuje strata wzmocnienia ponad 6 dB) przy nieco gorszych właściwościach dynamicznych i mniejszej odporności na modulację skrośną.

OPIS UKŁADU ELEKTRYCZNEGO

Schemat ideowy układu transceivera przedstawiono na rysunku 3.

Tor odbiornika

Sygnał z anteny jest doprowadzany przez tłumik regulowany (potencjometr P2) do dwuobwodowego filtru F1. Zmniejszenie wartości sygnału niepożądanego tłumikiem, jakkolwiek osłabia również sygnał pożądany, chroni jednak układ scalony US1 przed przesterowaniem. Tłumik ten jest także nieodzowny ze względu na silne sygnały pobliskich stacji, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich. Zabezpieczenie odbiornika przed uszkodzeniem US1 podczas nadawania osiągnięto przez zwieranie wejścia do masy (przekaźnik MT6(b) i dodatkowo przez ogranicznik diodowy D1, D2. Aby ogranicznik działał skutecznie, należy stosować diody o małej pojemności złącza, najlepiej germanowe z serii DG, które mają mniejsze napięcie progowe niż diody krzemowe.

Podczas odbioru układ scalony US1 pracuje jako mieszaczzrównoważony. Rezystor nastawny 1 Mil służy do zrównoważenia układu po stronie prądu stałego. Dioda D5 jest spolaryzowana zaporowo, co zapewnia maksymalne wzmocnienie układu scalonego. Wymagana jest tu dioda o jak najmniejszej upływności (w transceiverze modelowym zastosowano diodę krzemową BAY55).

Dopasowanie impedancji wyjściowej mieszacza (około 2,7 kil) do impedancji czterokwarcowego filtru Mc Coy'a (XF) osiągnięto przez dobranie odczepił na obwodzie rezonansowym L1. Z drugiej strony filtr jest obciążony rezystorem 1 kił. Dopasowanie tych impedancji (wejściowej i wyjściowej) jest bardzo ważne ze względu na uzyskanie odpowiedniej charakterystyki filtru.

Układ scalony US2 pracuje jako detektor zrównoważony, a z jego wyjścia sygnał m.cz. steruje przedwzmacniacz m.cz. z pojedynczym tranzystorem układu scalonego UL1242N (wyprowadzenie 3, 4, 12) przez dławik filtrujący 1 mH. Sygnał m.cz. wzmocniony o ponad 20 dB i częściowo ograniczony w paśmie częstotliwości powyżej 3 kHz (dzięki dławikowi i kondensatorom 22 nF i 1,5 nF) zostaje doprowadzony przez potencjometr siły dźwięku (P1) do wzmacniacza mocy m.cz. układu scalonego US3 (UL1493R). Wzmacniacz ten nie wymaga omówienia, warto jednak wspomnieć, że przez dobór rezystora w dwójniku RC, dołączonego do wyprowadzenia 5, można ustawić maksymalną wartość wzmocnienia napięciowego, przy którym układ pracuje jeszcze stabilnie nie powodując zniekształceń sygnału wyjściowego. Natomiast kondensatory w pętli sprzężenia zwrotnego (330 pF i 1,5 nF) kształtują charakterystykę mocy wyjściowej w funkcji częstotliwości.

Tor nadajnika

Podczas nadawania układ scalony US1 pracuje jako modulator zrównoważony. Tłumienie fali nośnej na wyjściu wynosi około 35 dB (równoważenie rezystorem nastawnym PR). Dodatkowe tłumienie fali nośnej, około 15 dB, daje filtr kwarcowy. Pojedynczy tranzystor układu scalonego US1 (UL1242N) został wykorzystany jako wzmacniacz mikrofonowy w układzie OE. Wzmocnienie tego tranzystora (około 15 dB) wystarcza do wysterowania modulatora z mikrofonu dynamicznego MDU 22 w z lub z popularnej wkładki telefonicznej W-66.

Napięcie modulujące jest doprowadzane do wyprowadzenia 7 poprzez dwójnik RC (1 kił, 0,1 m-F). Ograniczenie sygnału modulującego w paśmie powyżej 3 kHz, polepszające jakość emisji SSB, uzyskano przez zastosowanie ujemnego sprzężenia zwrotnego polegającego na włączeniu kondensatora 1,5 nF między kolektor a bazę.

Napięcie wyjściowe (wyprowadzenie 8 US1) dochodzfdo ok. 0,2 V, co jestwartoś-cią zbyt dużą do doprowadzenia do układu scalonego US2, który pracuje teraz jako mieszacz.

Skuteczne zmniejszenie amplitudy sygnału wyjściowego z układu scalonego US1 dokonano przez dołączenie rezystancji zewnętrznej do wyprowadzenia 5 (dioda D5 jest w tym przypadku spolaryzowana w kierunku przepustowym).

Mieszacz układu scalonego US2 jest wykonany identycznie jak modulator w układzie formowania sygnału, toteż na jego wyjściu występuje znikoma wartość niepożądanych częstotliwości. Zrównoważenie układu przeprowadzono podobnie jak w US1 rezystorem nastawnym 1 Mlł. Trzystopniowy wzmacniacz wyjściowy zrealizowano z tranzystorami T1, T6, T7. Przez dobór odpowiedniego punktu pracy wszystkie stopnie pracują liniowo, zapewniając małe zniekszałcenia i duże wzmocnienie. Sprzężenie między tranzystorami T1 i T6 zrealizowano za pomocą filtru dwuobwodowego zestrojonego na stałe. Dzięki nadkrytycznemu sprzężeniu obwodów filtr ten, podobnie jak identyczny filtr w torze odbiorczym, pokrywa całe pasmo amatorskie (3,5...3,8 MHz) z poziomem - 6 dB.

W kolektorze tranzystora T6 znajduje się szerokopasmowy transformator w.cz. (Tr), którego wtórne uzwojenie steruje bazę stopnia wyjściowego.

W stopniu mocy na uwagę zasługuje diodowa stabilizacja punktu pracy. Spolaryzowana w kierunku przewodzenia dioda D4, umieszczona bezpośrednio pod obudową tranzystora T7, zapewnia jego częściową ochronę przed przeciążeniami. Wzrost temperatury obudowy tranzystora mocy powoduje zmniejszenie się przedpięcia, a zatem i prądu spoczynkowego. Dopasowanie impedancji wyjściowej tranzystora mocy do impedancji obciążenia 75 11 osiągnięto za pomocą odczepu cewki L3. Obwód wyjściowy ma