2 (2017)

w godiinacb 13,00-15.00, drugą porą zwycząjowego snu nocnego w aod • -3.00-05.00. Ho podobnych wniosków prowadzi analiza błędów popełn' N przez 2 238 maszynistów lokomotyw elektrycznych, zatrudnionych w"*⁰^ zmianowej i nocnej.    Ąfj

Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy

Termin „ergonomia" po raz pierwszy został sformułowany przez polskiej przyrodnika, profesora Instytutu Rolniczo-Leśnego w Marymoncie pod \y_a i szawą. W 1857 r. W. Jastrzębski ogłosił w tygodniku „Przyroda i Techniką! artykuł: Rys ergonomii czyli Nauki opartej na prawach zaczerpniętych z NauM Przyrody'. Prawie sto lat później termin „ergonomia” przyjął się w Anglii. Tfoł maczenie składowych tego słowa: ergon — praca i nomos — prawo, zasada ^ I oznacza, iż ergonomia jest nauką o prawach rządzących pracą. Ergonomia jest dziedziną, która korzysta w dużej mierze z dorobku różnych dyscyplin nauko. | wyeh, a przede wszystkim takich jak: fizjologia pracy, medycyna pracy, psycho. i logia pracy, antropometria, naukowa organizacja pracy oraz technika i technolo. I gia pracy. Można więc powiedzieć, że ergonomia jest syntetyczną nauką! traktującą o przystosowaniu pracy i jej materialnych warunków do człowieka.

Wykorzystując wiedzę wymienionych nauk, ergonomia wskazuje jak powinno I się pracować, aby nie ulegać niepotrzebnemu zmęczeniu a jednocześnie osiągać j jak najlepsze efekty.

Badania ergonomiczne dotyczą następujących zagadnień:

•    istoty układu człowiek — maszyna, a szczególnie procesu informacyjnego i i wykonawczego w tym układzie,

•    optymalnego kształtowania materialnych warunków pracy,

•    prowadzenia kompleksowej analizy procesu pracy z punktu widzenia sko- i ordynowania jej wszystkich czynników.

Układ człowiek — maszyna (określenie umowne, które oznacza zarówno 1 maszynę, urządzenie, jak i inne wyposażenie stanowiska pracy) jest układem I względnie odosobnionym (używając terminologii cybernetycznej) posiadającym j określone wejścia, wyjścia i sprzężenia zwrotne wskazujące na bezpośrednie kontakty człowieka z urządzeniem. W układzie tym zachodzą cykliczne procesy. Są nimi procesy informacyjne, gdy maszyna informuje człowieka za pomocą sygnałów naturalnych (np. szum silnika) lub sztucznych (wysyłanych za pośrednictwem urządzeń sygnalizacyjnych wzrokowych lub słuchowych) o zachodzących zjawiskach oraz procesy wykonawcze, gdy czynności człowieka podczas pracy związane z obsługą maszyny wykonywane są za pomocą układu ruchowego.

Przedsięwzięcia ergonomiczne można realizować jako:

1)    działania profilaktyczne, których celem jest niedopuszczenie do powstania uciążliwości i zagrożeń (tzw. ergonomia koncepcyjna),

2)    działania interwencyjne, które mają usuwać istniejące uciążliwości m i zagrożenia (tzw. ergonomia korekcyjna).

podstawą przedsięwzięć ergonomii koncepcyjnej jest tzw. analiza układów ujmuje ona określony układ człowiek-maszyna i w zależności od przyjętych rt/tfifiów ^wy^znacza przydział jednych funkcji człowiekowi a innych maszynie wydzielenie owych funkcji zapewnia prawidłowy przebieg pracy. ?>je o nim także wyposażenie stanowisk pracy, które powinno być dosto-W^0fie psychofizjologicznych właściwości człowieka. Ergonomia korekcyj-³ gąjmuje się badaniem urządzenia stanowisk pracy oraz organizacji pracy, warunkami środowiska materialnego. Celem jej jest poprawa istnieją-^ll .jj warunków pracy poprzez, zmniejszenie bądź wyeliminowanie nadmierne-n hałasu, ograniczenie zbędnego ruchu, lepsze oświetlenie pomieszczeń pracy , y doskonalenie ich estetyki.

Celem nauczania ergonomii jest uświadomienie jak ważne jest przystosowanie warunków środowiska materialnego do cech psychofizycznych człowieka.