2 (606)

PODSTAWOWE POJĘCIA DOTYCZĄCE GRUPY

Poniższe zestawienie podstawowych pojęć dotyczących grupy powstało zgodnie z założeniem, że grupy nie są dezorganizowanym tłumem, lecz mają strukturę, która kształtuje zachowanie ich członków.

Role

Laura Campbell jest zaopatrzeniowcem w brytyjskiej firmie Marks & Spencer, która zajmuje się handlem detalicznym na wielką skalę. Praca Laury wymaga odgrywania różnych ról, czyli przystosowania do zbioru oczekiwanych wzorców zachowań, przypisywanych danemu stanowisku w układzie społecznym. Laura odgrywa rolę pracownika firmy Marks & Spencer, członka głównego zespołu handlowego firmy, członka zespołu zadaniowego zajmującego się sprawą obniżenia kosztów oraz doradcy w komisji do spraw różnorodności. Poza pracą Laura Campbell musi odgrywać jeszcze więcej ról: jest żoną, matką, metodystką. członkiem Partii Pracy, członkiem komitetu rodzicielskiego w szkole swojej córki, chórzystką w kościele św. Andrzeja oraz członkiem żeńskiej drużyny piłki nożnej. Niektóre z tych ról są ze sobą zgodne, inne jednak stwarzają konflikty. W związku z ostatnią propozycją awansu Laura byłaby zmuszona przenieść się z Londynu do Manchesteru, lecz jej mąż i córka chcą pozostać w stolicy. Czy wymagania ról związanych z pracą można pogodzić z wymaganiami roli żony i matki?

Jak Laura Campbell, wszyscy musimy odgrywać różne role, a nasze zachowanie zmienia się w zależności od roli, którą właśnie gramy. Pojęcie ról wyjaśnia, dlaczego zachowanie Laury podczas sobotniego meczu różni się na przykład od jej zachowania na zebraniu zespołu zadaniowego w miejscu pracy. Grupy narzucają jej różne tożsamości i oczekiwania.

Zrozumienie zachowań w danej roli byłoby znacznie prostsze, gdyby każdy z nas wybierał sobie tylko jedną rolę i odgrywał ją konsekwentnie i odpowiednio. Niestety, jesteśmy zmuszeni odgrywać różne role, zarówno w pracy, jak i poza nią. Różne grupy narzucają nam rozmaite wymagania. Dlatego łatwiej zrozumieć zachowanie jednostki w określonej sytuacji, kiedy wiemy, jaką rolę odgrywa.

Z prowadzonych od kilkudziesięciu lat badań możemy wyciągnąć następujące wnioski¹: (1) Ludzie odgrywają wiele ról; (2) Ludzie uczą się ról dzięki bodźcom, które ich otaczają— od przyjaciół, z książek, kina, telewizji. Wielu współczesnych prawników wykreowało na przykład swoją rolę na wzór Perry’ego Masona czy bohaterów serialu „Prawnicy z Miasta Aniołów”; (3) Ludzie potrafią szybko zmieniać role, kiedy rozpoznają sytuację, w której konieczna jest radykalna zmiana: (4) Ludzie często doświadczają konfliktu ról, kiedy spełnianie wymagań jednej roli jest sprzeczne z drugą. Coraz więcej osób przeżywa stres, jak Laura Campbell, usiłując łączyć role zawodowe i rodzinne.

Jaką wartość ma dla menedżera wiedza na temat ról? W kontakcie z pracownikami warto zastanowić się, z jaką grupą identyfikują się oni najbardziej w danym czasie i jakich zachowań można się od nich spodziewać w tej roli. Taki punkt widzenia często umożliwia trafniejsze przewidywanie zachowań pracownika i dostarcza wskazówek, jak najlepiej z nim postępować.

103