309 (8)

14,10. Jaki jest wpływ pierwiastków stopowych na punkty krytyczne układu Fe-FeaC?

Wprowadzenie do stopu żelaza z węglem pierwiastków stopowych powoduje przesunięcie charakterystycznych punktów układu równowagi żelazo-cementyt, takich jak S, E, co jest istotne przy doborze temperatur obróbki cieplnej, a jednocześnie ma wpływ na strukturę stopu. Prawie wszystkie pierwiastki stopowe przesuwają punkty S i E w lewo, to znaczy do niższych zawartości węgla, ale w różnym stopniu, co jest widoczne na wykresie zamieszczonym na rys. 14.2. Najsilniej działają: wolfram, molibden i tytan, słabiej — chrom i mangan. Oznacza to, że w wyniku wprowadzenia do stali podeutektoidalnej jednego z tych pierwiastków struktura zostanie zubożona w ferryt, a do stali nadeutektoidalnej — wzbogacona w cementyt wtórny.

Pierwiastki stopowe wpływają także na temperaturę przemiany eutektoidalnej (rys. 14.3). Jak widać, najsilniej podnoszą temperaturę A\ tytan, molibden, wolfram i krzem; chrom dopiero przy wyższych jego zawartościach, natomiast mangan i nikiel obniżają ją. Posługując się wykresem (rys. 14.3), można przewidzieć czy wprowadzenie do stali określonego pierwiastka wymaga podniesienia, czy obniżenia temperatury austenityzowania stali.

Rys. 14.2. Wpływ pierwiastków stopowych na położenie punktów 5 i E układu Fe-FejC (A.P. Gulajew)

Rys. 14.3. Wpływ pierwiastków stopowych na temperaturę przemiany eutektoidalnej (A.P. Gulajew)

ipowymnal^

utoną****¹

14.11. jaki jest wpływ pierwiastków stopowych na własności ferrytu?

Rozpuszczone atomy pierwiastków stopowych działają jak defekty punktowe w roztworze stałym, powodując zniekształcenie sieci krystalicznej i umocnienie stopu (wzrost wytrzymałości i spadek

309