30 (128)

O WYCHOWANIE POJĘCIA - PROCESY - KONTEKSTY EE

Patrząc z tej perspektywy, trudno mieć nadzieję na projekty edukacyjne kształtujące prospołeczną moralność wychowanka, ponieważ zarówno ujęcie synchroniczne, jak i diachroniczne wychowania w społeczeństwie europejskim zdają się wskazywać na malejący realny wpływ wspólnoty na postępowanie moralne jednostki, a wszelkie koncepcje odwołujące się do moralnego osądu indywiduum zostały w dość okrutny sposób skorygowane historią nowożytną.

Tak oto dotarliśmy do końca tych rozważań. Spojrzenie na inne typy społeczeństw oraz na historyczne przekształcenia ideologii i praktyki wychowania w społeczeństwie europejskim pozwoliło nam na sformułowanie dwóch wniosków.

W zakresie praktyki powiedzieć można, że szkoła stanowi jeden z fundamentów świata nowożytnej kultury europejskiej. Jest ona niezbędną do tego, aby wykształcać myślenie abstrakcyjne, którego ideałem jest nauka. Ono z kolei jest konieczne do odtwarzania organizacji społecznej kapitalizmu. Szkoła jest zatem orędownikiem myśli naukowej i bazą kapitalizmu, bez których nie sposób wyobrazić sobie naszego społeczeństwa. Natomiast narzekanie na oderwanie szkolnego nauczania od codziennego życia jest częścią ideologii wychowania i nie wpływa na szkolną praktykę.

W zakresie ideologii orzec trzeba, że główna idea wychowawcza - stworzenie lepszego człowieka, a przez to i lepszego społeczeństwa - jest podporządkowana idei postępu. Dlatego też poglądy wychowawcze i związany z nimi obraz dziecka, szkoły oraz rodziny ulegają ustawicznym zmianom. Główna linia tych przeobrażeń jest wyznaczana przez ideę wyzwalania jednostki. Jednak sam fakt ciągłej obecności idei wychowania powiązany jest z procesem likwidowania więzi społecznej opartej na wspólnocie lokalnej i tworzenia więzi opartej na instytucjach, który przynależy do sfer)'- praktyki.

Aries Ph., Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina zv dawnych czasach, przeł. M. Ochab, Gdańsk: Marabut 1995.

Badinter E., Historia miłości macierzyńskiej, przeł. K. Choiński, Warszawa: Vo-lumen 1998.

Bauman Z., Wolność, przeł. J. Tokarska-Bakir, Kraków: Znak; Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego 1995.

Bauman Z., Globalizacja. I co z lego dla ludzi wynika, przeł. E. Klekot, Warszawa: PIW 2000.

kulturowy rai ar wychowania; praktyki i ideologie ed

Brzeziński W., „Pozytywna" historia dziecka i dzieciństwa zu średniowieczu, w: Dziecko w rodzinie i społeczeństwo, red. J. Jundziłł, D. Żolądź-Strzel-czyk, t. 1, Bydgoszcz: Wydaw. Uczelniane Akademii Bydgoskiej 2002.

Buliriski T., Człowiek do zrobienia. Jak kultura tworzy człowieka: studium antropologiczne, Poznań; Wydawnictwo Poznańskie 2002.

Delimata M, Dziecko w Polsce średniowiecznej, Poznań: Wydawnictwo UAM 2004.

Flandrin J.-L., Historia rodziny, przeł. A. Ku ryś, Warszawa: Yolumen 1998.

Historia życia prywatnego, red. Ph. Aries, G. Duby; red. wyd. poi. A. Łoś, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1998-2000,1.1-5.

Łaciak B., Społeczny świat dziecka, Warszawa: Żak 1998.

Melosik Z., Tożsamość, ciało, władza. Teksty kulturoiue jako (kon)teksty pedagogiczne, Poznań - Toruń: Edytor 1996.

Szkudlarek T., Media. Szkic z filozofii i pedagogiki dystansu, Kraków: Impuls 1999.