314 315 (4)

cyjnej dławika na dolnej częstotliwości roboczej ojLj,, powoduje zwiększenie maksymalnej wartości prądu przepływającego przez lampy stopnia wstępnego wzmocnienia mocy. Przyjmując dopuszczalną wartość prądu magnesowania rdzenia, łatwo jest określić niezbędną indukcyjność dławika. Przy takim sposobie obliczenia indukcyjności dławika powstające w nim zniekształcenia częstotliwościowe i przesunięcia fazowe na dolnej częstotliwości roboczej będą bardzo małe, wskutek małej oporności wyjściowej lamp stopnia.

Jeżeli w takim stopniu użyte są lampy ekranowane, to w celu wyeliminowania zmiennego potencjału między siatką ekranującą i katodą (tj. w celu doprowadzenia na siatki ekranujące lamp stopnia napięć sygnału, równych co do wartości i zgodnych w fazie z napięciami sygnału na ich katodach) dodatnie napięcie na siatki ekranujące podaje się poprzez dodatkowe uzwojenie symetryczne na dławiku katodowym, przekształcające dławik w transformator (rys. 6-28b). Liczba zwojów dodatkowego uzwojenia powinna być równa liczbie zwojów uzwojenia pierwotnego dławika. W celu wyeliminowania wpływu indukcyjności rozproszenia takiego transformatora na charakterystyki stopnia między synfazowe końce uzwojeń pierwotnego i wtórnego włącza się kondensatory C, o znacznej pojemności (we wzmacniaczach częstotliwości akustycznych pojemności te dochodzą do kilku dziesiątych części mi-krofarada).

Współczynnik wzmocnienia stopnia dławikowego z wyjściem katodowym oblicza się podobnie, jak współczynnik wzmocnienia konwencjonalnego wtórnika katodowego. W związku z tym, że jego wartość jest bliska jedności, na wejście stopnia trzeba podawać symetryczne napięcie sygnału o dużej wartości.

Stopień dławikowy z wyjściem katodowym ma bardzo dobre charakterystyki częstotliwościowe i fazowe zarówno w zakresie dolnych, jak i górnych częstotliwości właśnie wskutek małej oporności wyjściowej. Dlatego też jest on stosowany we wzmacniaczach dużej mocy, w których w celu uzyskania wysokich wskaźników jakościowych stosuje się głębokie ujemne sprzężenie zwrotne.

6.6. SPECJALNE UKŁADY STOPNI WZMOCNIENIA MOCY

6.6.1. Układ przeciwsobny z transformatorem wyjściowym specjalnej konstrukcji

W celu zmniejszenia zniekształceń spowodowanych ograniczeniem prądu w stopniu pracującym w klasie B można zastosować układ z transformatorem wyjściowym specjalnej konstrukcji, dzięki czemu można całkowicie wyeliminować lub zmniejszyć indukcyjność rozproszenia między połowami uzwojenia pierwotnego, będącą jedną z zasadniczych przyczyn powstania tego rodzaju zniekształceń.

Rys. 6-29. Bifilarne nawinięcie uzwojenia pierwotnego transformatora wyjściowego pracującego w klasie D

Jeden z takich układów (rys. 6-29), nadający się dla stopni lampowych, ma rozdzieloną na dwie równe części każdą z połówek uzwojenia pierwotnego: jedną z uzyskanych w ten sposób ćwiartek uzwojenia pierwotnego włącza się w obwód katody, a drugą — w obwód anody przeciwnej gałęzi układu.

Każda ćwiartka uzwojenia nawijana jest od razu dwoma przewodami. Przy takim włączeniu ćwiartek uzwojeń potencjał sygnału między nawijanymi razem uzwojeniami jest równy zeru, w związku z czym pojemność istniejąca między nawijanymi razem sekcjami nie wchodzi wukład równoważny stopnia i nie wpływa na jego właściwości.

Przy takiej konstrukcji transformatora indukcyjność rozproszenia między połowami uzwojenia pierwotnego maleje do bardzo malej wartości, w związku z czym zniekształcenia stają się praktycznie równe zeru.

Jednakże przy takiej konstrukcji transformatora izolacja razem nawijanych uzwojeń powinna być wytrzymała na napięcie źródła anodowego, które panuje między dwoma rozmieszczonymi obok siebie przewodami. Fakt ten zmusza do stosowania na uzwojenie pierwotne przewodu w izolacji o dużej wytrzymałości elektrycznej i mechanicznej (np. przewodów typu PEW, PEŁSzO i innych) i pozwala na stosowanie tego układu jedynie w stopniach niewielkiej mocy. których napięcie anodowe nie przekracza 300-7-400 V.

Przy takim włączeniu sekcji uzwojenia pierwotnego każda gałąź układu przeciwsobnego przekształca się w stopień o rozłożonym obciążeniu (str. 387), którego współczynnik wzmocnienia napięcia jest rzędu dwóch. Zmusza to do podawania na wejście stopnia dużego napięcia sygnału, równego w przybliżeniu połowie wartości składowej zmiennej napięcia na anodzie, co jest wadą lego układu. Jednakże dzięki obecności w takim układzie głębokiego sprzężenia zwrotnego jego współczynnik zawartości harmonicznych jest bardzo mały w całym zakresie częstotliwości roboczych

315