317 (6)

^Ipus****_v

i

¹¹⁸ »a SMfci czania.

□szczania p,

^{,e we} wszystkich^^ ³°0°C,mezaO, ^lma dnigiefo^ miu stali stopo^J*\ rolnym chłodzeniu.^ tapobiec, wpmwadj^ ebienie    '

ębieme odpuszczą drugiego rodzaju^ stępnym szybki

i nierwszepn rwin- '

sn^yujui BAyuimnrtiL

i pierwszego rodzaja^J odpuszczanie wij* padek twardości i

iść odpuszczania pj^

inić to zjawisko. omieme odpuszczaj inkach ziarn byłego?^ fmałości tych oba*., mięć. Inna hipoteza ri;-kładem austenitu aj

: odpuszczania Ihpp

j kruchości odjwah togą także wywie* ic ziarn, które są cc itek utworzenia =ię ił ą przemawia fitbjr; 1% P kruchość itku molibdenu dnc ca do cementytu, npm mangan, a tyiwi-ednak zawartość mci*

jest większa niż 0,6% Mo, to powstają na granicach ziarn węgliki MojC .wyciągające” molibden z obszaru granic ziarn, co umożliwia przejście atomów Cr i Mn do cementytu, a fosforu do zubożonych w te pierwiastki stref. Ponowne nagrzanie stali, w której występowała odwracalna kruchość odpuszczania do temperatury powyżej 600°C, powoduje rozproszenie segregacji fosforu i po szybkim ochłodzeniu stal staje się znowu ciągliwa.

jakie pierwiastki stopowe są zawarte w węglikach i azotkach? Pierwiastki stopowe tworzące w stalach węgliki i azotki są zaliczane do metali przejściowych i są w układzie okresowym zlokalizowane na lewo od żelaza (rys. 14.10). Jak widać, pierwiastki te należą do grup IVA+VIIA. Nie mają one całkowicie wypełnionej powłoki (n — 1)<2 i liczba elektronów na tej powłoce jest mniejsza niż w żelazie. Im mniej elektronów ma atom pierwiastka na powłoce (n — l)d, tym większe powinowactwo wykazuje do węgla i tworzy trwalsze węgliki. Azotki mogą tworzyć jeszcze aluminium i krzem. Nikiel i kobalt tworzą węgliki typu M3C, lecz nie występują one w stalach.

Rys. 14.10. Fragment układu okresowego obejmujący pierwiastki przejściowe tworzące węgliki (T. Małkiewicz)

14.24. Na jakie grupy można podzielić węgliki i azotki występujące w stalach?

Fazy te można podzielić na dwie grupy w zależności od stosunku średnic atomowych r_x (węgla lub azotu) do rjn (metalu). Jeśli stosunek ten jest mniejszy lub równy 0,59, powstają fazy międzywęzłowe o prostych sieciach (np. typu NaCl lub heksagonalnej). Jeżeli stosunek ten jest większy niż 0,59, to powstają fazy o złożonych strukturach.