31 (192)

■taprf wzroku

•warto dociera do macicy przez coraz bardziej naciągniętą skórę brzucha. Kolor zależy m.in. od grubości tkanki tłuszczowej matki. Dziecko na tym etapie ■cienie (jasne i ciemniejsze), ale jego doświadczenie wzrokowe zależy od Ib położenie ciała umożliwia dostrzeganie różnic świetlnych - na nagłe b bfzucha od 26. tygodnia reaguje wzmożeniem ruchów i zmianą rytmu Kparaalnym środowisku śródmacicznym panuje półmrok i nie dostarcza ^ftibodźców wzrokowych, dlatego siatkówka tworzy własne sygnały bez wysyła je do mózgu (w celu przygotowania go do odbioru bodźców wzro-JplMrodzeniu). Dzięki sygnałom samorzutnie emitowanym przez siatkówkę Ifrwzrokowe obwody mózgu i następuje proces uczenia się zasad operacyj-■csrzegania wzrokowego.

^^bólu

fcBwój zmysłu bólu jest mało poznany. Wiadomo jednak, że neurofizjologiczne odczuwania bólu oraz neurochemiczne systemy związane z bólem są aktyw-ń wodzeniem. Nocyceptory, reagujące na bodźce chemiczne, termiczne Odpowiedzialne za tzw. ból tępy, pojawiają się już w 7. tygodniu jwejrUto osiągają liczbę, jak u dorosłego człowieka. Ilość ich połączeń z móz-WpH~i wstępujące drogi czuciowe wzdłuż rdzenia kręgowego jest kompletna HEtowie życia prenatalnego, ale wskutek słabej jeszcze mielinizacji bodźce wolno przekazywane, reakcja jest opóźniona, a efekt bólowy trwa dłużej, p badacze twierdzą, że wskutek słabej mielinizacji włókien nerwowych, ić bólowa jest w okresie płodowym nawet większa niż później, gdyż „gołe” i przewodzą bodziec bólowy w „czystej postaci”, a zstępujące drogi przewod-Hjflowego jeszcze niedojrzałe nie mają zdolności wyhamowywania informa-łpesej. a więc zmniejszania jej siły. Obserwacja zmian w rytmie uderzeń serca ^kowania dziecka, np. w czasie skurczów macicy oraz badań prenatalnych mnkcji) i terapii płodowej (np. wewnątrzmacicznej transfuzji krwi), wska-pczeżywanie niepokoju i bólu - dziecko stara się uniknąć dotykania go (np.

fi ucisku, wykonując ruchy obronne, przesuwając się w tył. Odczuwa ono tyfibn wskutek działania bodźców powierzchniowych, ale również z powodu ^^dyskomfortu panującego w macicy, np. może ono cierpieć na niedotlen-fśowy, z powodu nikotynizmu czynnego lub biernego (Maurer, Maurer 1994, Reakcja na ból jest tak wyraźna, że nie budzi żadnych wątpliwości ||dmo^ dostarczenia dziecku środków przeciwbólowych lub znieczulających, ^■wykonywano by wobec niego jakąś interwencję medyczną.

^H;Wyiiiku porodu i aktywnego rodzenia się samego dziecka oraz dzięki ćwi-■pn w okresie życia śródmacicznego ruchom i funkcjom, a także rozwojowi ^^■jjiw zmysłu, dziecko pojawia się jako „kompetentny” noworodek (Chamber-Bbl I'98ó. 1992). Wbrew dawnym przekonaniom (James, 1890) narodziny nie są życia psychicznego, gdyż kontynuowane są te same podstawowe proce-p-warsoju. a przejawy życia psychicznego sprzed urodzenia pozwalają na adapta-Hb świata, orientację i kontakt z nim, zwłaszcza kontakt społeczny.

31