31 (394)

Działanie tego wskaźnika można przedstawić następująco:

Hlnd	H^+	+ Ind" Hlnd H^+ +	Ind"
bezbarwna +	OH"	malinowa +	H^+
			i
	H20		Hlnd

w środowisku zasadowym -    w środowisku kwaśnym przybywa

następuje dalsza dysocjacja    bezbarwnych cząsteczek Hlnd

i przybywa jonów Ind" o barwie malinowej

Podobnie działają wszystkie wskaźniki będące słabymi organie/

nymi kwasami. Wskaźniki o charakterze słabych organicznych z<i sad działają według schematu:

IndOH^ź- Ind

+

OH'

H⁺

i

H₂0

IndOH^łL lnd⁺

-(śród. kwaśne)    OH

IndOH

+ OH"

-(śród. zasad.)

dysocjacja dalszych cząsteczek,    przybywa cząsteczek

przybywa jonów lnd⁺(barwa 2)    IndOH (barwa 1)

Każdy wskaźnik posiada zakres pH, w którym następuje zmiann

zabarwienia. Z zakresu tego możemy wnioskować do jakiego typu analizy alkacymetrycznej będą najprzydatniejsze.

Tabela wybranych wskaźników alkacymetrycznych

Wskaźnik	Zakres pH,	barwy skrajne
Błękit tymolowy	1,2 czerwona	2,8 żółta
Oranż metylowy	3,1 "	4,4 "
Zieleń bromokrezolowa	3,8 żółta	5,5 niebieska
Purpura "	5,2 "	6,8 purpurowa
Błękit bromotymolowy	6,0 "	7,6 niebieska
Czerwień fenolowa	6,8 "	8,4 czerwona
Błękit tymolowy	8,0 "	9,8 niebieska
Fenoloftaleina	8,2 bezbarwna	10,0 malinowa

Morwa roztworu zależna jest od stosunku stężeń obu form

wnknżnika - zdysocjowanej i cząsteczkowej:

Hlnd <±- H⁺ + Ind^-barwa 1    barwa 2

nudnie z prawem działania mas, stała dysocjacji wskaźnika kwa-

miwogo:

[ H⁺ ][ Ind” ]    [Ind"] K_Hi_nd

Krnnd = - stąd -=-

[Hlnd]    [Hlnd] [ H⁺]

dt ni inek stężeń obu form wskaźnika jest ściśle związany ze

li,</nniem jonów wodorowych. Jeżeli [ H⁺ ] = K_Hind , to [ Hlnd ]

| Ind | co oznacza, że połowa wskaźnika ulega dysocjacji. Roz-

i /mi mn wówczas barwę pośrednią między barwą formy niezdyso-

|Mwnnej i zdysocjowanej. Ponieważ oko ludzkie dostrzega zmiany

i mi wy dopiero wtedy, gdy zawartość substancji o innej barwie

i i mkuicza w przybliżeniu 10%, a więc jeżeli:

llnd |    [Hlnd]

•10 widoczna jest barwa jonów, ->10 tzn.

11 llnd |    [ Ind" ]

I Ind I

• 0,1 widoczna jest barwa cząsteczki wskaźnika.

| Hlnd I

Ht/nlk zmienia zatem barwę przy wartościach stężenia jonów mlufowych od [ H⁺ ] = 10 K_Hind do [ H⁺ ] = 0,1 K_Hind, a więc w mli ,m li pH = pK_Hind± 1 czyli o dwie jednostki pH. Ze względu na |. dimkową wrażliwość oka na różne barwy (w niektórych wy-, .dl'ni h wystarczy tylko obecność 5% innej barwy, w innych - oko-

67