31 (93)

nem „rybiego”. Powierzchnie dolne i boczne malowano na jasno, natomiast powierzchnie górne na ciemno. Początkowo stosowano jako kolor „jasny” barwę jasnoniebieską RLM 65 lub jasnoszarą RLM 76, sporadycznie powierzchnie dolne malowano na szaro RLM 02. Na powierzchniach górnych stosowany był zestaw plam w kolorach:

—    ciemnozielonym RLM 71 i szarym RLM 02;

—    ciemnozielonym RLM 71 i ciemnoszarym RLM 74.

Na powierzchniach bocznych dodawano nieregularne plamki nanoszone natryskiem w barwach RLM 02, RLM 71 i RLM 74.

Podczas operacji Barbarossa w JG 54 na powierzchniach bocznych zamiast plamek stosowano nieregularne pasy w barwach stosowanych na powierzchniach górnych. Z czasem zaczęto powracać do maskowania powierzchni bocznych barwami powierzchni górnych, przy czym w różnych jednostkach wysokość zamalowania powierzchni bocznych była różna. Zauważono także, iż barwy szare i szarozielone nie zawsze odpowiadały krajobrazowi terenu, na którym operowała dana jednostka. Zaczęto więc wprowadzać inne zestawy barwne wykorzystujące odcienie fioletu i brązu w połączeniu z odcieniami zieleni lub szarości. Do najczęściej stosowanych należały:

—    ciemnoszary RLM 74 i szarofioletowy RLM 75;

—    czarnozielony RLM 70 i szarofioletowy RLM 75;

—    ciemnoszary RLM 74 i szarofioletowy RLM 75;

—    czarnozielony RLM 70 i ciemnozielony RLM 71, ale w odmiennym układzie plam niż malowanie sprzed 1940 roku;

— brązowofioletowy RLM 80 i ciemnozielony RLM 82.

Stosowano także jednolite barwy powierzchni górnych i bocznych w kolorach: RLM 74 lub RLM 80. W 9./JG 3 na powierzchniach górnych i bocznych zastosowano trójbarwny deseń maskujący złożony z barw jasnoszarej RLM 76, czarnozielonej RLM 70 i sza-rofioletowej RLM 75. Tak pomalowany samolot został przedstawiony na stronach 16 i 17.

W okresie zimowym powierzchnie górne i boczne pokrywano białą farbą RLM 21. Była ona w odmianach trwałej i zmywalnej.

Bf 109F-4 na froncie wschodnim w malowaniu zimowym

W Afryce Północnej stosowano z powodzeniem malowanie dwubarwne, w którym powierzchnie dolne i czasami boczne (zazwyczaj do 2/3 wysokości kadłuba) malowano kolorem lazurowonie-bieskim RLM 78, lub sporadycznie stosowano kolor jasnoniebieski RLM 65.Powierzchnie górne i boczne były w kolorze piaskowożółtym RLM 79.

Uzupełnieniem malowania ochronnego były elementy szybkiej identyfikacji wykonywane kontrastowym kolorem w stosunku do kamuflażu. Na froncie zachodnim były to: żółty RLM 04 ster kierunku i przednia część kadłuba. W Afryce Północnej biały RLM 21 pas przed usterzeniem, biały przód kadłuba, białe końcówki płata, podobne elementy po-

30