339 (21)

6

KRYSTALOGRAFIA FIZYCZNA

Właściwości fizyczne kryształów zależą przede wszystkim od składu chemicznego, rodzaju struktury i rodzaju wiązań chemicznych. Tylko niektóre właściwości fizyczne są skalarne, tj. niezależne od kierunku, np. gęstość i ciepło właściwe. Większość właściwości fizycznych ma charakter wektorowy, gdyż kryształ jest ośrodkiem anizotropowym.

*.l. GĘSTOŚĆ

Gęstością bezwzględną d lub krotko gęstością ciała nazywamy stosunek jego masy m do objętości v:

v

Jednostką gęstości jest g/cm³. Gęstość jest zatem równa liczbowo masie, wyrażonej w gramach, ciała zajmującego objętość 1 cm³.

Gęstością względną 6 ciała względem wody w temp. 4°C nazywamy stosunek gęstości bezwzględnych ciała d i wody d_Hl0:

_s_ d _ m m_Hł0_ m d_H2o V V

Gęstość względna jest zatem równa stosunkowi mas ciała i wody o tej samej objętości.

Do oznaczania gęstości kryształów służą: piknometr, waga hydrostatyczna Westphala lub Mohra, waga Kratschmara lub waga sprężynowa Jolly’ego. Metody oznaczania gęstości są opisane w podręcznikach do ćwiczeń z fizyki doświadczalnej. W badaniach mineralogicznych gęstość oznaczana jest często metodą cieczy ciężkich. Okruchy lub ziarna minerału umieszczamy w cieczy o tak dużej gęstości, aby ziarna minerału pływały na jej powierzchni. Następnie przez ostrożne rozcieńczanie zmniejszamy gęstość cieczy aż do zrównania się jej z gęstością minerału, co poznajemy po tym, że po zmieszaniu cieczy ziarno zatrzymuje się w dowolnym jej miejscu (nie wypływa i nie tonie). Następnie oznaczamy gęstość cieczy,, równą gęstości minerału, piknometrem lub wagą hydrostatyczną.

Najczęściej stosowanymi cieczami ciężkimi są: 1) bromoform CHBr₃ (d=2,904), 2) ciecz Thouleta, czyli nasycony wodny roztwór jodku rtęciowego HgJ₂ i jodku potasowego

344