34

mowania decyzji pod warunkiem, że jest ona taka sama, jaką proponuje dorosły opiekun.

Świadomy wybór strategii wychowawczej lub opracowanie własnej, opartej na niektórych spośród znanych, w taki sposób, aby nie łamać zasad w nich zawartych, i rozsądne przestrzeganie przyjętych reguł to jedyna słuszna droga zapobiegania agresji u dzieci lub jej zmniejszania.

III. PSYCHOLOGICZNE METODY

ZMNIEJSZANIA AGRESJI CZŁOWIEKA

Agresję można zmniejszać farmakologicznie, podając odpowiednie leki. Niestety, skuteczność ich działania jest wątpliwa, natomiast często występują efekty uboczne. Lepiej więc zdecydować się na postępowanie psychologiczne, to znaczy zastosować psychoterapię. Psychoterapią nazywa się zarówno sam proces leczenia, jak i zespół technik psychologicznych używanych w celach leczniczych. Psychoterapię jako proces leczniczy określa się zwykle dokładniej przez wskazanie rodzaju zaburzenia, do którego odnosi się leczenie, i mechanizmu, dzięki któremu ono zachodzi (Frączek, Szostek, 1967). Proces psychoterapii oparty na zasadach teorii zachowania nazywa się niekiedy reedukacją.

1. Terapia psychoanalityczna

Naczelnym zadaniem terapii psychoanalitycznej Z. Freuda było doprowadzenie do uświadomienia sobie przez pacjenta tłumionych przeżyć z okresu dzieciństwa, czyli przyczyny choroby (Grzywak-Kaczyńska,    1968, s.

118—127). W stosowanym przez Freuda procesie terapeutycznym można wyróżnić następujące etapy:

1. Rozładowanie napięcia, wgląd w siebie, transferencje, to znaczy przeniesienie przez pacjenta na terapeutę tych

5 — Agresja u dzieci 65