Rys. XIV.32. Wpływ ekscentrycznego położenia wirnika na rozkład siły obwodowej
rozkładu ciśnienia na powierzchni bandaża wzdłuż jego obwodu. Podobne efekty stwierdzono w uszczelnieniach międzystopniowych i zewnętrznych.
Jak stwierdzono doświadczalnie w eksploatacji, drgania niskoczęstotliwoś-ciowe wywołane wymuszeniami aerodynamicznymi pojawiają się nagle po przekroczeniu pewnego obciążenia częściowego i zanikają po odciążeniu turbiny poniżej tej mocy.
Na rysunku XIV.33 przedstawiono przykładowo wykres wibracji łożysk turbiny upustowo-przeciwprężnej o mocy znamionowej 50 MW (według Neu-mann K., Thiele W., Ueber einige Erfahrungen und Erkenntnisse bei der Inbetriebnahme von 50 — M W— Entnahme — Gegendruck - Maschinen, Maschi-nenbautechnik, 1965, 11, s. 576 — 580).
To obciążenie częściowe, przy którym rozpoczynają sic drgania samo-wzbudne wywołane wymuszeniami aerodynamicznymi, nazywamy mocą
mm
Rys. XIV.33. Zależność wibracji łożysk turbiny od jej obciążenia, moc progowa Nr ~ 11 12 MW
progową. Identyfikacja tych drgań wymaga pomiarów wibrometrem. wyposażonym w analizator harmonicznych. Pozwala on na stwierdzenie, że częstotliwość podstawowej harmonicznej drgań nie jest w żadnym prostym stosunku względem prędkości obrotowej wirnika.
Jeżeli w turbinie występuje zjawisko mocy progowej (powyżej której eksploatacja maszyny jest niemożliwa ze względu na silne wibracje), wówczas nie ma możliwości zlikwidowania tej wady bez dokonania przeróbek konstruk-cyjnych.
W celu określenia wartości mocy progowej rozważymy najprostszy model wirnika dwupodporowego jednostopniowego z wałem nieważkim (jak na rys. XIV.20). Zakładając, że częstość drgań samowzbudnych jest równa częstości własnej co*, otrzymamy siłę masową (w sensie d’Alemberta), której wektor ma długość
C = Ma>ly (1)
i jest obrócony o kąt 180° względem siły sprężystości
M — masa wirnika, y — ugięcie sprężyste.
Wektor siły wymuszenia aerodynamicznego Q jest obrócony o 90' względem wektora wychylenia wirnika wyprzedzając w fazie wektor C.
Siłę tłumienia T przyjmiemy w pierwszym przybliżeniu jako proporcjonalną do prędkości ruchu v = <ok-y:
T = Z‘(ok-y, (3)
z — współczynnik tłumienia.
Plan sił działających na wirnik przedstawiono na rysunku XIV..-4.
Warunek stabilności ruchu wirnika wymaga, aby siła tłumiąca była nie mniejsza od siły wymuszającej drgania:
Znak równości odpowiada granicy stabilności.
Rys. XIV.34. Plan sił działających na wirnik pt/y nk/równowa/oncj sile poprzecznej Q