358 359

Ustawienie elektrod sztywnych u chorego leżącego jest możliwe, jeśli stół jest specjalnie zbudowany, tzn. gdy jego powierzchnię tworzy rama drewniana z siatką sznurową. Stół może być pokryty płytami z miękkiego filcu. Rozsuwamy je, aby sprawdzić ułożenie elekrod.

Nie wolno stosować zabiegów na metalowych wózkach.

Metalowe przedmioty, jak spinki, guziki, klamry itp. należy usunąć, ponieważ mogą one zagęszczać prąd, a skutkiem rozgrzania wywołać oparzenia. Z tych samych względów nie można przegrzewać kończyn ułożonych w metalowych szynach. Metalowe ciała obce są poważną przeszkodą do wykonania zabiegu. Jeśli zabieg jest nieodzowny, należy tak ułożyć elektrody, aby przebieg linii prądu był prostopadły do długiego wymiaru ciała obcego, lecz mimo to zagęszczenie prądu może powodować uszkodzenie tkanek otaczających. Plomby i korony zębowe są przeważnie z metali niemagnetycznych, które nie ulegają intensywnemu przegrzaniu i dlatego nie przedstawiają przeszkody do zabiegu.

Zabiegi mogą być stosowane przez ubranie, lepiej jednak częściowo rozebrać chorego, a po założeniu elektrod okryć lekkim kocykiem lub prześcieradłem. W czasie zabiegu skóra poci się, a wilgotna odzież może zagęszczać linie prądu.

Jeżeli stosujemy elektrody miękkie, to bezpośrednio na skórze układamy warstwę ligniny, a następnie warstwę filców perforowanych w pokrowcu z płótna. Podkładki z ligniny należy zmieniać, jeśli ulegną zwilżeniu przez pot. Podkłady z materiału frote są bardziej higieniczne od filcowych. Przed zabiegiem pouczamy chorego, iż odczuwane ciepło powinno być przyjemne. Jeśli w ograniczonym miejscu wystąpi parzenie lub pieczenie, należy prąd wyłączyć i ustalić przyczynę objawu.

Przed zabiegiem sprawdzamy również, czy chory nie cierpi na zaburzenia czucia oraz czy nie ma objawów grożącego krwawienia.

Podczas przegrzewań w obrębie głowy należy przerwać zabieg, jeśli wystąpią objawy bólu, zawrotów głowy lub nudności. Objawem często występującym podczas przegrzewania w obrębie głowy lub jamy brzusznej jest senność, a nawet zdarza się, że pacjent zasypia i traci wówczas kontrolę nad odczuwaniem ciepła.

W czasie zabiegu należy kontrolować nie tylko stół rozdzielczy aparatu, ale równocześnie stan i samopoczucie chorego oraz stopień odczuwanego przez niego ciepła. Małych dzieci i ciężko chorych nie wolno pozostawiać bez stałego nadzoru. Choremu nie wolno dotykać aparatu i zmieniać ułożenia elektrod. Należy go również pouczyć o niebezpieczeństwie grożącym w razie zetknięcia się z przewodami lub urządzeniami uziemionymi (kaloryfery, rury wodociągowe itp.).

Podczas przepływu prądu krótkofalowego nie należy dotykać chorych. Wystąpić wtedy może efekt szczytowy w miejscu zetknięcia. Zmniejszamy natężenie prądu, gdy chory podaje, że uczucie ciepła jest za silne, jeśli natomiast pacjent nie odczuwa ciepła, kontrolujemy stan dostrojenia i zwiększamy dawkę. W razie wystąpienia przyśpieszenia tętna, sinicy twarzy, omdlenia należy zabieg przerwać i zastosować odpowiednie postępowanie lecznicze zapobiegające zapaści (lekarz!).

W leczeniu ran i owrzodzeń stosujemy wyłącznie elektrody sztywne, których osłonę szklaną możemy wyjaławiać. Teren należy osuszyć za pomocą gazików, usunąć leki i maści oraz założyć suchy opatrunek. Wilgotne okłady należy bezwzględnie usunąć. Elektrodę sztywną ustawiać możemy z określonej odległości lub na podkładzie ułożonym na terenie rany, jeśli powierzchnia tego terenu jest nierówna. Zachować wtedy należy warunki aseptyki.

Możemy również przegrzewać owrzodzenia lub nacieki ustawiając dwie elektrody sztywne na jednej płaszczyźnie, tak aby miejsce zmian chorobowych znalazło się pomiędzy przyśrodkowymi brzegami elektrod, przy czym ich odległość nie może wynosić mniej niż 20 cm.

Szczególną ostrożność należy zachować podczas zabiegów w obrębie głowy i unikać przepływu prądu przez mózg, ponieważ ulega on silniejszemu przegrzaniu niż kości czaszki, skóra i tkanka poskórna. Przegrzanie mózgu wystąpić może nawet wtedy, gdy chory nie odczuwa nadmiernego powierzchownego ciepła. Nagrzewając rdzeń elektrodami miękkimi dajemy podkłady o grubości co najmniej 3 cm, a przy użyciu elektrod sztywnych zachowujemy ich odległość od powierzchni ciała nie mniejszą niż 4—5 cm.

Podczas przegrzewania narządów miąższowych (nerki, wątroba, płuca) stosujemy w czasie zabiegu przerwy, aby drogą krążenia wyrównać ich podniesioną temperaturę.

W zaburzeniach naczynioruchowych stosujemy zabiegi na obnażone kończyny, aby obserwować wygląd skóry, ponieważ występować mogą odczyny paradoksalne w postaci nagłego zblednięcia, nawet przy stosunkowo niewielkim przegrzaniu, jeśli tolerancja chorego na ciepło będzie obniżona.

Wybór elektrod i sposób ich ułożenia zależy od techniki poszczególnych zabiegów. W polu kondensatorowym pomiędzy elektrodami miękkimi lub sztywnymi najkorzystniejsze jest przeciwległe ich ustawienie. Zastosowanie elektrod sztywnych daje większe możliwości techniczne i różnorodną modyfikację ustawień, a przestrzeń powietrzna, jaka oddziela je od obiektu, chroni skórę od nadmiernego rozgrzania, ponieważ ulega ona chłodzeniu.

U chorych leżących na stole zabiegowym łatwiej wykonać zabieg stosując elektrody miękkie. Można również użyć zestawu tzw. elektrod kombinowanych, złożonego z elektrody miękkiej, na której chory leży, oraz z elektrody sztywnej, ustawionej ponad polem zabiegu, albo można też dwie elektrody sztywne ułożyć na jednej płaszczyźnie.

Podkłady z filcu lub materiału frotowego mają rozmiar większy od

359