35 (354)

jftko sekretarz Towarzystwa i w tej postaci znafezły atal one w rękach zwierzchników ukoi nys urorryśtie lal wręczona na zamku w Warszawie i w gmachu uoiwer- % sytetu w Wilnie w dnia I września i podpisami „podległości”.

Dla kontroli, o tle Projekt uniaw zdaje egzamin ży- i riuwy, Komisja poleciła S kwietniu 1TR2 r. odbyć sp-n©«® ralni) wizytacje kilku powołanym przez siebie wlxyta-S torom, miedzy innymi członkom Towarzystwa, współ- 1 autorom Ustaw jak Piramowiczowi, Hołłowczycowjfl i .fakiikirwk/owi. Była to pewnego rodzaju poufna mi- Ą sja, wymagająca doświadczenia i wnikliwości. Sprawo-zdunie r wizytacji odbyło się w listopadzie tegoż roku w obecności rektorów obu szkół głównych na posie-derniu Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. Przed-3 stawione uwagi i wnioski stały się podstawą do dalszych uzupełnień. Piramowicz w mowie rocznicowej w marcu następnego roku dał wyraz swym wrażeniom powizy- ? tacyjnym. stwierdzając, że starał się czujnie dostrzegać j słabo strony przepisów, bo „dzieła ludzkie nie są bez niedoskonałości”. Podkreślił zarazem, że tam gdzie nauczyciele przejęli ducha Komisji, zawartego w Usta* ic-ucń. tam młodzież czyni największe postępy w nauce.

Tą drogą zebrane uwagi stanowiły materiał do osta- ■ tecznej redakcji Ustaw w roku 1783. Zmiany szłyj w kierunku redukcji rozdziałów, przesunięcia ich kolejności. dokładniejszego sprecyzowania powinności J i praw nauczycieli. Gruntowną zmianę przeprowadziły Kołłątaj w artykułach dotyczących szkół głównych, | a to ze względu na nowy układ wydziałów (por. roz. IV)i;

Całość zagadnień, objętych przez Ustawy Komisji u j Sarodowej dla stanu akademickiego i na szkoiy w krajach Rzeczypospolitej przepisane dotyczy całego kompleksu zagadnień związanych z życiem szkoły jak: sprawy dydaktyczne, wychowawcze, administra-cyjoe 1 priw. Wśród innych omówtaio procam. n>»

ucsnnuLRMj

metody pracy w

ucznia oraz zajtyją jwzalekcy ine, Ottawa za-

interesowały się nawet sprawą wypracowań pisemnych. wyznaczając dla poazczcgflnych przwłaUWw Mffjp | 5^>w:,nia .^upacj» (WwycK¹-. tbv ucznia nie przeciążać nadmierną pracą. Mówi się tu rów nieś o meto-I zaprawiania uczniów do posługiwania atęsłowńl-I ^^kamj i ^maP^i wysuwa prOpOZYCU' wyrior/^lf nanhrtwyyfi | ""ustala listę autorów do czytania i atutii»v y

Dużo uwagi poświęca się sprawom wychowawczym i organizacji życia samorządowego młodzieży poprzez system cłekurii i sądów koleżeńskich, budzenia uczuć przyjaźni i koleżeństwa. Ustawy polecają nawet nau-czycielowi obserwować środowisko i Jego ujemne cechy uczynić przedmiotem oddziaływania wychowawczego. Wypracowano nadto szereg form kontroli i dokumentacji z kartą indywidualną ucznia włącznie, które pozwalały władzom wnikać w życie i pracę szkół oraz podnosić jakość pracy nad młodzieżą. Ten imponujący obraz prac Komisji wykazuje jednak w stosunku do „pierwiastkowych” przepisów z lat 1773—1780 pewne cofnięcie się ideowe w niektórych punktach, śmiałe przedsięwzięcia członków młodej magistratury szkolnej, będąceipod wpływem teoretycznych koncepcji pedagogicznych Zachodu oraz konkretnej sytuacji w kraju, w ciągu lat walki z przeciwną falą straciły swoją przebojowość reformatorską.

Niemniej zawartość Ustaw, ich wnikliwe^ wskazania wychowawcze i dydaktyczne, stosunek do nauczycieli cechuje głęboki humanitaryzm, wiew myśli postępowej, patriotyczna świadomość tworzenia zrębów nowej szkoły i nowego społeczeństwa, które mają zapewnić ,szczęśliwość” krajowi i jego obywatelom. W tym doniosłym dziele istotną rolę przypisują Ustawy jroatdz.

W