33 (445)

Z czasem zaczęto powoływać do funkcji wizytacyj» nej członków Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych jako bardziej kompetentnych w sprawach pedagogiezJ nych. Od chwili wprowadzenia w życie Ustaw Komisji! przejęły ten obowiązek Szkoły Główne w Krakowi? i Wilnie przekazujące sprawozdania do kancelarii Koę] misji.

Przepisy Ustaw szczegółowo określały wybór wizy

tatarów "spośród profesorów akademii, ich obowiązki ilość szkół oraz czas dokonywania wizyt. W okresie ot kwietnia do lipca wędrowali oni po kraju, zaglądająi

do szkół średnich głównie, rzadziej do szkół parafiajN nycŁ.

Wizytacje nie należały do łatwych obowiązków. ■ Świadczy o tym np. sprawozdanie Szczepana Hoiłow-a czyca, członka Towarzystwa do Ksiąg Elementarnydfl i profesora Szkoły Głównej w Krakowie, który jafcjB wizytator generalny spędził w podróży 90 dni na wmw 2ÓŁ przemierzając setki kilometrów nieraz w czasie wy* lewów i burzliwej pogody, od środkowej PoMri poczw* •» nająć po Kamieniec i Żytomierz. Wydzielony teren | wizytacyjny obejmował 15 .szkół. Wśród innych tbo*m wiążków trzeba byle nieraz z własnej kieszeni wyptaiS

fur KBmcmrntfAmn imwic'i» _ rabiałm ndboita^ nmm W

wansweŁ, smscs^KaeE a antodgant Raporty wizytataitaiCT

BZSBCB]jĘ 3

ańez śwmftks an żakacesy «&ta sticól t i»*

rośraw jpz&uifaABc ipikifarałCwŁ a arumt iŁ>auafi|j

jpraK&mtjfttrjr dmmś' łradbfflśet, w Jtarfrh rarfaBy stę zręby BBwwytaej sskohr pdaSćkj. SKWfftbwt raporty

o łgftwtegfc. mmnyrikiudk. awawt yemuak. o ponksnóe ■Bukowym wykładanych przedmiotów są dokumentem eyroosaego wysiłku wity tatarów, wśród których byta

wielu znanych uczonych Jak Józef Rogaliński, profesor astronomii w Poznaniu, Jan Śniadecki, matematyk Szkoły Krakowskiej, Józef Wybicki, pisarz i działacz.

Ogółem w okresie działalności Komisji pełniło tę funkcję 45 wizytatorów generalnych, wśród nich zarówno komisarze edukacyjni, jak i profesorowie szkół głównych łub ich uprawomocnieni zastępcy tzw. sub-delegaci, oraz wizytatorzy powołani doraźnie do określonych funkcji, jak Kołłątaj. Wybicki- W ciągu ostatnich 12 łat zwizytowano 46 szkół na istniejących 74, a więc przeszło

Praca ta była rodzajem niełatwej służby społecznej profesorów, „mężów zaufania” Komisji, jak określił ich rolę G. Piramowicz. Orientowała ona władze szkolne o opinii społeczeństwa oraz o stanie szkolnictwa w całym kraju, s zarazem była czynnikiem podnoszącym jakość prac edukacyjnych, zmuszała nauczycielstwo do prMtncfnb nowych przepisów i posługiwania się podi ęr mikami 'Komisji.

Wizytacje iftrirrmniM przed r. 1781 i 1783 przyniosły równie* Towarzystwu do Ksiąg Elementarnych obfity materia! do opracowania praepiat w Ustaw szkolnych, które miały ajednobóć system edukacji w całym kraju.

mm uh

yiwiwak etapy dokaanacnt crganirarp. żyda i pra-ry szkół :. czasów KEX stanowią jej Usńcy. Ten pac rwący kodeks praw | cAwIum tm* auuduwegt na Wery do tzwaijnli iTiąpik.f Komisji. W wynika pręty and nim jojn^r ssę kolejno trzy redakcje: z noku Wtl STBS i 1788. Ostatnia. nie ogłoszona współcześnie. Sawina drobne aa ogół zmiany. najbardziej istotne « odniesieniu do szkół' głównych. Natomiast URncy