34 35 (23)

5)    spożycie pokarmu nie łagodzi bólów:

6)    hiilom towarzyszą gorzkie wymioty nie sprawiające choremu ulgi, _a „.

żółtaczka oraz gorączka.    ^łer*«

W kamicy nerkowej bóle pojawiają się nagle w postaci napadu. (V odczuwa je w okolicy lędźwiowej, skąd promieniują w okolicę krzyżową, _WzP^ry moczowodu do pęcherza moczowego, do żołędzi prącia lub do wargi sroni *¹^ większej, a nawet wzdłuż przyśrodkowej powierzchni uda i goleni. Bólowi cz^>"’^ei towarzyszy parcie na mocz.    "^>lo

W przypadkach rozpadliny odbytu (fissura ani), rop.. ok ołood by t niczego, nieżytu okrężnicy bóle mogą się wan,¹* podczas oddawania stolca. W nieżycie okrężnicy przebiegającym z wzdęciem brzucha bóle nieraz łagodnieją po oddaniu większej ilości gazów*¹ W osiryrn rozlanym zapaleniu otrzewnej chorzy odczuw"-bóle w całym brzuchu. Są one gwałtowne i zwiększają się przy najmniejszym poruszeniu, podczas kaszlu, głębokiego oddechu, najlżejszego ucisku. ^Ju* Siedziba bólów brzucha w pewnym okresie choroby niekiedy nie od po wian okolicy, w której znajduje się chory narząd. I tak np. ostre zapalenie wyrosti robaczkowego często rozpoczyna się nagle pojawiającymi się silnymi bólj? w lewej połowie brzucha, w okolicy pępka lub w nadbrzuszu i dopiero później ^ kilku lub kilkunastu godzinach bóle umiejscawiają się w prawym dolebf⁰ drowym brzucha. U dzieci siedzibą bólu często bywa przez cały czas ostre zapalenia wyrostka robaczkowego okolica pępkowa.

Gwałtownymi bólami w nadbrzuszu lub w prawym podżebrzu czasami objawia się z a w a ł serca.    ¹

Ostre płatowe zapalenie płuc niekiedy rozpoczyna się silnym' bólami w prawym dole biodrowym brzucha, wskutek czego rozpoznaje sJ mylnie ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, jeżeli się nie uwzględni, że w zapaleniu płuc bólom tym nie towarzyszy bolesność uciskowa ani obrona mięśniowa w prawym dole biodrowym.

Nudności (nausea) zdarzają się w zatruciach pokarmowych, w ciąży, w niewy. dolności wątroby, w kwasicy cukrzycowej, cisawicy, a także po zażyciu niektórych leków. Bardzo często poprzedzają one wymioty.

Wymioty (oomitus s. emesis) zdarzają się w wielu chorobach. Uskarżają się na nie chorzy tak w chorobach narządów trawienia, jak i innych narządów oraz w chorobach ogólnych, zwłaszcza zakaźnych, i w zatruciach. W razie ich występowania ustala się zależność od czasu i rodzaju spożywanych pokarmów ich zawartość, kolor, smak, zapach, ilość oraz ewentualną domieszkę krwi w wymiocinach.

Spośród chorób narządu trawienia wymioty spotyka się najczęściej;

/) w chorobach przełyku przebiegających z zaleganiem w nim pokarmów; znamienną cechą jest to, że wymiotów nie poprzedzają nudności oraz że wymiociny nie zawierają kwasu solnego ani pepsyny;

2) w ostrym nieżycie żołądka, w przewlekłym jego nieżycie na tle nad używania napojów alkoholowych, w chorobie wrzodowej z umiejscowieniem wrzodu w żołądku, w raku żołądka, w przerostowym rozszerzeniu żołądka, w zapaleniu okołożołądkowym, w napadach żołądkowych na tle wiądu rdzenia, także czasami w samorodnej nerwicy żołądka;

3)    w ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego, w niedrożności jelit, w zwężeniu jelit|

4)    w napadzie kamicy żółciowej i nerkowej;

5)    w ostrym zapaleniu otrzewnej.

Nadto wymioty występują w przebiegu chorób mózgu i opon mózgowych, w mocznicy, w ostrych chorobach zakaźnych, zwłaszcza na początku płonicy, w połowicznym bólu głowy, w chorobach morskiej i lotniczej. U kobiet wymioty' zdarzają się podczas ciąży, czasami zaś powstają w związku z miesiączkowaniem.

W ostrym nieżycie żołądka wymioty pojawiają się zwykle wkrótce po zadziałaniu czynnika chorobotwórczego. Dla nieżytu przewlekłego na tle nadużywania alkoholu znamienne są wymioty na czczo (wymiotyporanne, oomitus matutinus) o składzie wodnisto-śluzowym bez domieszki miazgi pokarmowej. Znajdujący się obficie w wymiocinach śluz pochodzi nie tylko z żołądka, ale także — i to przede wszystkim — z gardła i przełyku.

W raku żołądka chorzy wymiotują pojedzeniu lub na czczo. Obfite krwawe wymioty skrzepłymi masami o czarnym lub brunatnym zabarwieniu w raku żołądka zdarzają się rzadko, natomiast chorzy wymiotują zazwyczaj gęstą cieczą o barwie fusów kawy, często cuchnącą, zmieszaną tu i ówdzie ze skrzepami krwi, przeważnie zaś bez nich.

W chorobie wrzodowej żołądka chorzy wymiotują zwykle w 7₂—3 godziny pojedzeniu, przy czym wymiociny są bardzo kwaśne. Wymioty sprawiają choremu wyraźną ulgę. Od czasu do czasu zdarzają się wymioty krwawe (haematemesis). W razie znacznego krwotoku żołądkowego krew zwykle bywa szybko wyrzucona z żołądka, tak że może zachować barwę jasnoczerwoną. Jeżeli krew pozostaje w żołądku dłuższy czas, to wskutek działania soku żołądkowego hemoglobina przechodzi w hematynę. W tych przypadkach krew staje się brunatna, a nawet ciemnoczerwona. Wymioty krwią mogą być płynne lub mogą występować skrzepy krwi pomieszane ze spożytymi pokarmami.

Różnica w wyglądzie wymiocin krwawych w chorobie wrzodowej i w raku żołądka zależy od tego, że w raku krwawienie jest stałe i nieznaczne, wskutek czego krew łatwo miesza się z sokiem żołądkowym i jej barwnik przechodzi w hematynę.

W rozszerzeniu przerostowym żołądka na tle łagodnego zwężenia odźwiernika wymioty następują późno po spożyciu pokarmów, w 4—6 i więcej godzin. Są to tzw. w y m i o t y p ó ź n e. Nieraz chorzy wymiotują jeszcze rzadziej, 2—3 razy tygodniowo. Wymiociny zawierają resztki, nieraz obfite, pokarmów spożytych przed 12—24 godzinami, a nawet wcześniej.

W niestrawności nerwowej wymioty nie zależą od jakości i ilości pokarmów, są natomiast związane ze stanem nerwowym chorego.

Wymioty kałowe są znamienne dla ostrej niedrożności jelit.

Wymioty krwawe. Doniosły objaw podmiotowy stanowiący wymioty krwawe. Najczęściej słyszymy o nich w chorobie wrzodowej żołądka, rzadziej w przypadkach żylaków przełyku na tle zanikowej marskości wątroby, kiły wątroby, zakrzepowego zapalenia żyły śledzionowej i skazy krwotocznej. Różnice między krwawymi wymiocinami w raku i we wrzodzie żołądka zostały już wyżej opisane.

3* 35