3 (148)

Rozważając wsparcie obiektywnie istniejące i dostępne jako pomocną sieć więzi społecznych często pisze się o źródłach wsparcia. Podawane źródła dzieli się zwykle na:

❖    rodzinne (Thoits 1985; Boyacioglu Karanci 1992)

♦> przyjacielskie i towarzyskie (Adamczak Sęk Świrydowicz 1995)

❖    sąsiedzkie.

Wyróżnia się także: współpracowników (French 1980), przełożonych, grupy wyznaniowe, towarzystwa i instytucje oraz osoby profesjonalnie przygotowane do udzielania pomocy.

Obiektywne istniejące sieci wsparcia, ujmowane jako źródła wsparcia można też nazywać: zasobami wsparcia społecznego.

Solomon, Smith, Robins (1987) podkreślają, że naturalne (spontaniczne) sieci wsparcia działają korzystniej i skuteczniej gdyż nie stygmatyzują, nie są związane z kosztami i są łatwiej dostępne (rodzinne, pozarodzinne). Najłatwiej przekształcają się bowiem w społeczności altruistyczne.

Wsparcie społeczne w ujęciu funkcjonalnym Zdecydowana większość autorów definiuje wsparcie funkcjonalne (Kaniasty Norris 1997, Sęk 1986, 1991, 1993). Można je określić jako: rodzaj interakcji społecznej, która zostaje podjęta przez jednego lub obu uczestników w sytuacji problemowej, trudnej stresowej lub krytycznej:

•    W toku tej interakcji dochodzi do przekazywania lub wymiany emocji, informacji, instrumentów działania i dóbr materialnych.

•    Wymiana może być jednostronna lub dwustronna, a kierunek „dawca-biorca” może być stały bądź zmienny.

•    W dynamicznym układzie interakcji można wyróżnić osobę wspierającą, poszukującą, odbierającą lub otrzymującą wsparcie.

•    Dla skuteczności tej wymiany społecznej istotna jest odpowiedzialność między rodzajem i wielkością udzielanego wsparcia i potrzebami odbiorcy.

•    Celem interakcji wspierającej jest ogólne podtrzymanie, zmniejszenie stresu, opanowanie kryzysu przez towarzyszenie, tworzenie poczucia przynależności, bezpieczeństwa i nadziei oraz zbliżenie do rozwiązania problemu i przezwyciężenia trudności.

W zależności od tego, co jest w toku interakcji wspierającej treścią wymiany społecznej można wyodrębnić różne treściowo rodzaje wsparcia:

• Emocjonalne

Przekazywanie w toku interakcji emocji podtrzymujących, uspakajających, odzwierciedlających troskę, pozytywne ustosunkowanie do osoby wspieranej. Dzięki takiej interakcji osoby wspierane mogą uwolnić się od własnych napięć i negatywnych uczuć, mogą wyrazić swoje obawy, smutek.

3