347 (5)

ratury i obróbkę cieplno-magnetyczną poniżej temperatury Curie (850°C).

Innym materiałem na magnesy trwałe są stopy sammaru i kobaltem i innymi metalami (Cu, Fe, Zr) lub stopy neodym--żelazo-bor. Pomimo bardzo dobrych własności magnetycznych nie są zbyt często stosowane, ponieważ są drogie.

14.96,    Co to są stopy o założonej rozszerzalności cieplnej?

Są to stale stopowe o bardzo małym lub bardzo dużym współczynniku rozszerzalności cieplnej, albo zbliżonym do współczynnika rozszerzalności szkła. Typowym stopem o małym współczynniku jest invar zawierający 0,1% C i 36% Ni. Stosuje się go na części przyrządów pomiarowych, które powinny zachowywać stałe wymiary niezależnie od temperatury.

Do stopów o dużym współczynniku rozszerzalności cieplnej zalicza się stale niklowo-manganowe (np. Nil4Mn7 lub Ni20Mn6). Do wtapiania w szkło stosuje się stopy Fe-Ni, Fe-Ni-Co lub Fe-Ni-Cr, np. stop kovar o składzie: 28% Ni, 18% Co i 54%

Fe. Są one stosowane głównie w lampach elektronowych i w aparaturze próżniowej na połączenia szkło-metal. Szczególnym przykładem zastosowania materiałów o założonej rozszerzalności cieplnej są taśmy bimetaliczne otrzymywane metodą zgrzewania dwóch materiałów o różniących się współczynnikach rozszerzalności cieplnej (np. Ni36 i Nil4Mn7). Znalazły one zastosowanie w termoregulatorach oraz wyłącznikach termicznych.

WPŁYW PIERWIASTKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STALI

14.97.    |aki jest wpływ niklu na własności stali?

Nikiel jest to pierwiastek austenitotwórczy, rozszerzający zakres austenitu, w którym rozpuszcza się bez ograniczenia, a w ferrycie a do ok. 10%, zwiększając jego wytrzymałość i udamość, także w obniżonych temperaturach. Temperaturę Ai i zawartość węgla w perlicie zmniejsza silniej niż mangan. Obniża temperatury Af, i Mf, a tym samym zwiększa ilość austenitu szczątkowego po hartowaniu. W stalach nie tworzy węglików, ale sprzyja koagulacji cementytu. Hartowność zwiększa umiarkowanie. Krzywe początku i końca przemiany na wykresach CTP przesuwa równomiernie w prawo. Jest częstym dodatkiem do stali konstrukcyjnych (zwłaszcza do pracy w obniżonych temperaturach), nierdzewnych, żaroodpornych, utwardzanych wydzieleniowo oraz stali i stopów specjalnych (niemagnetycznych, alnico, permalloy, invar). W żeliwach sprzyja grafityzacji. Należy do pierwiastków drogich.

347