43 (368)

43

htkl/otiu h, uchwalanych pracz organy stanowiące jednostek pomocniczych. Mogą jednak prowadzić Kospmlarkv nnunsową w ramach budżetu gminy. Również wkc miasta nicmające statusu gminy nie maja własnej gospodarki finansowej (dochodów, wydatków, budżetu), dotyczące ich dochody i wydatki ujęte są w ramach budżetu gminy, na której terytorium są położone. Statut gminy powinien określać uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy. Zgodnie z art. 48 ust. I ustawy o samorządzie gminnym jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie.

Wydaje się, że jednostki pomocnicze powinny być wzmocnione. Mogą one np. korzystać — po wprowadzeniu stosownych regulacji ustawowych — z udziału w podatku rolnym lub podatku od nieruchomości (np. 5%). W oparciu o własne dochody jednostki pomocnicze mogą wykonywać niektóre zadania gminne z zakresu infrastruktury lub spraw socjalnych, bezpośrednio dotyczące mieszkańców danego sołectwa lub osiedla. Rozwiązanie takie powinno zdynamizować funkcjonowanie lokalnego samorządu terytorialnego.

Podstawowym organem gminy jest wybierana przez mieszkańców w głosowaniu powszechnym rada gminy. Jest ona organem stanowiącym i kontrolnym w gminie, przysługują jej podstawowe uprawnienia w sferze organizacji i działania gminy (np. uchwalanie statutu gminy, uchwalanie budżetu i programów gospodarczych, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych i finansowych oraz w sprawach tworzenia jednostek organizacyjnych gminy).

Organem wykonawczym gminy jest wójt (w gminach wiejskich), burmistrz (w gminach, w których siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium danej gminy) lub prezydent miasta (w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców). Wójt, burmistrz i prezydent miasta wykonują uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa, kierują bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentują ją na zewnątrz. Wydają również decyzje administracyjne w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje swe zadania przy pomocy urzędu gminy (urzędu miasta). Kierownikiem urzędu oraz zwierzchnikiem służbowym w stosunku do jego pracowników jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Jest on także zwierzchnikiem służbowym w stosunku do kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

W 1990 r. z mocy prawa samorządy gminne nabyły na własność składniki majątkowe należące do Skarbu Państwa, które do czasu ich przejęcia przez nowo utworzony samorząd należały do organów państwowych tj. do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego, a także do przedsiębiorstw i zakładów terenowych podporządkowanych byłym radom narodowym’.

⁵ O systemie finansowym rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej występującym w Polsce w lalach 80.: A. Borodo, firuwo finansowi md narodowych, Toruń l!)8&