442 443

„sztuczną kąpiel mineralną" — w odróżnieniu od „kąpieli naturalnych", które są przygotowywane w uzdrowiskach posiadających zdroje lecz-.

nicze.

Wpływ warunków klimatycznych uzdrowiska łącznie ze stosowaniem kąpieli leczniczych oraz piciem wód zdrojowych pośrednio wywiera działanie uodporniające i prowadzi do „przestrojenia" ustroju. Przestrojeniem określamy tu zespól zjawisk występujących jako odczyn ogólny na bodźce kąpielowe.

Wziewanie wód alkalicznych, solankowych i radonowych może mieć również znaczenie odczulające w alergicznych schorzeniach układu oddechowego.

W kąpieli mineralnej czynniki drażniące skórę (sole, składniki chemiczne, jony, bezwodnik kwasu węglowego itp.) mogą wywoływać na drodze odruchowej odczyny w narządach wewnętrznych, a zwłaszcza w układzie krążenia. Skóra wchłania związki arsenu, bromu, siarki i posiada znaczną przenikliwość dla jonów, bezwodnika kwasu węglowego i radonu.

Odczyn kąpielowy wystąpić może w przebiegu leczenia, jeśli silne bodźce kąpielowe wytworzą stan nadwrażliwości ustroju.

W zależności od składu chemicznego wód mineralnych dzielimy

je na:

solanki 3—6%, zawierające jony sodu i chloru oraz jony wapnia i potasu, siarczany i węglany, jod, bezwodnik kwasu węglowego, siarkowodór i radon. W zależności od powyższego klasyfikujemy solanki jako jodowe, siarkowe i radonowe;

wody alkaliczne z zawartością składników mineralnych;

wody żelaziste, tzw. szczawy żelazisto-ziemne z dużą zawartością bezwodnika węglowego;

wody siarkowe — zawierające siarkowodór i siarczany;

wody radonowe z zawartością radonu.

Jeżeli woda lecznicza pobierana ze źródła ma naturalną temperaturę wyższą niż 20°C, określamy ją jako ciepliczą.

Ciechocinek posiada 6°/o solankę radonową ciepliczą o temp. 37—38°C. Duszniki — cieplicę radonowo-siarkową o temp. 29°C, Cieplice Śląskie — zdroje cieplicze o temp. od 25 do 44°C.

Zestawienie uzdrowisk według rodzaju znajdujących się tam wód podaje następująca tabela:

Tabela ugrupowania wód polskich (wg Sabalowskiego)

Rodzaj wód	Uzdrowiska
Solanki proste	Kołobrzeg, Inowrocław, Ciechocinek, Świnoujście
Solanki jodowe	Jastrzębie, Rabka, Iwonicz

Szczawy alkaliczno-slone Solanki siarczane Wody siarkowe Szczawy alkaliczne Szczawy arsenowe Szczawy alkaliczne Wody radonowe Wody radonowo-siarkowe Wody radonowe solankowe Wody ziemne silnie hipoto-

niczne

Szczawy żelazisto-ziemne

— silne

Suchy dwutlenek węgla

Szczawnica, Krościenko Busko, Solec

Cieplice: Cieplice Śląskie, Lądek

Solice — Szczawno

Kudowa

Krynica (Zuber I i II)

Świeradów

Lądek

Ciechocinek

Krynica (Jan, Józef), Polanica (Wanda),

Duszniki (Zdrój Zimny), Iwonicz,

Nałęczów

Krynica, Muszyna, Polanica

Duszniki, Kudowa Krynica, Duszniki, Kudowa

KĄPIELE SOLANKOWE

Drobiny soli zawarte w solance działają drażniąco na skórę, wywołując stan przekrwienia, a wtórnie ocieplenia skóry. Temperatura solanki może być różna (34—42°C), zależnie od ogrzania wody. Stężenie uzyskuje się przez rozcieńczenie wodą zwykłą wysokoprocentowej solanki naturalnej.

Kąpiel solankową sztuczną przyrządzamy dodając sól ciechocińską i ług solankowy w ilości 3—6 kg na 100 litrów wody zwykłej.

Wskazania do kąpieli solankowych: skazy wysiękowe, krzywica, przewlekłe stany zapalne kości, stawów, mięśni, gościec, przewlekłe stany zapalne narządów rodnych kobiecych, otyłość pochodzenia gruczołowego

KĄPIELE SIARCZANE

Do kąpieli stosowane są wody siarkowe, siarczanki wapniowo-magnezowe i siarczanki solankowe. Głównym składnikiem wód jest siarka w postaci jonów i siarczanów. Składniki te są wchłaniane przez skórę. Kąpiele wywołują silny odczyn ogólny i dlatego przeprowadzane są pod kierunkiem specjalistów balneoterapeutów.

Kąpiele zwiększają w ustroju procesy utleniania, wydzielania produktów przemiany podstawowej przez nerki i posiadają duże właściwości odczulające oraz odtruwające (zwiększają tolerancję ustroju na arsen, bizmut i ułatwiają ich wydalanie przez nerki i wątrobę). Stwierdzono korzystny wpływ kąpieli w leczeniu chorób skóry oraz układu kostno-stawowego.

443