446 447 (5)

446 Ci(U III. P«d»l«») maknwLonoinii

zagranicznych towarów do rynku wewnętrznego. Ich szeroki wachlarz obejmuje m.in. bardzo (a właściwie nadmiernie) szczegółowo określone normy techniczne lub standardy i procedury ich potwierdzenia, którym muszą sprostać zagraniczne towary, przepisy sanitarne, zasady dotyczące opakowania towarów itp. W sumie celem stosowania barier pozataryfowych jest bezpośrednie podwyższenie kosztów zagranicznych producentów związanych z produkcją albo obrotem towarowym lub pośrednie - przez wydłużenie czasu związanego z czynnościami administracyjnymi w obrocie handlowym.

Innym środkiem są subsydia eksportowe, służące promowaniu eksportu. Ich działanie polega na tym. że budżet państwa wyrównuje różnicę między kosztami produkcji nieefektywnych (w porównaniu z zagraniczną konkurencją) producentów krajowych a ceną uzyskiwaną przez nich za swój towar za granicą. Subsydia w eksporcie mają zazwyczaj za zadanie powiększenie dochodów z eksportu w walutach wymienialnych. Występują również subsydia skierowane przeciwko importowi. W tym przypadku budżet państwa wyrównuje nieefektywnemu producentowi straty. które wynikają stąd. że jego koszty produkcji są wyższe od ceny na rynku krajowym równej cenie towaru importowanego.

Środki protekcji są odstępstwem od wolnego handlu. Pozbawiają one konsumentów korzyści wynikających z zasady kosztów komparatywnych. Znajdują jednak zastosowanie w polityce handlowej wszystkich państw w imię różnorakich celów politycznych, ekonomicznych i społecznych.

16.8. Integracja ekonomiczna -najważniejsze pojęcia

Jako międzynarodową regionalną integracją gospodarczą określa się proces łączenia się grupy gospodarek krajowych w pewną całość. Ugrupowanie integracyjne wyodrębnione jest z międzynarodowego otoczenia przez intensywniejsze - bo oparte na większej swobodzie - przepływy realne (towarów, usług, kapitału, pracy) i szczególne powiązania regulacyjne dotyczące owych przepływów. W obrębie integrujących się krajów samoistne, naturalne procesy współpracy gospodarczej między krajami są wzmocnione i wspomagane przez działania władz państw członkowskich ugrupowania. Zazwyczaj procesom integracyjnym ich uczestnicy nadają wyraz instytucjonalny w postaci instytucji międzynarodowych posiadających podmiotowość w rozumieniu prawa międzynarodowego (np. Wspólnoty Europejskie). której celem działania jest wsparcie realizacji dążeń integracyjnych państw członkowskich.

Motywy integracji mają charakter ekonomiczny i polityczny. Motywów integracji upatruje się w dążeniu do zwiększenia dobrobytu społeczeństw krajów członkowskich wskutek zwiększenia korzyści z intensywniejszej, zliberalizowanej współpracy ekonomicznej, do wzrostu potencjału ekonomicznego i obronnego, do zwiększenia w stosunkach międzynarodowych znaczenia politycznego poszczególnych państw i ugrupowania jako całości.

W teorii integracji gospodarek rynkowych wyróżnia się 5 modelowy ch stadiów procesu integracji ugrupowaniu. Ogólnie, przechodzenie do wyższych stadiów wiąże się ze zwiększaniem swobody przepływu czterech wyróżnionych wyżej kategorii: towarów, usług, kapitału i pracy.

Obszar preferencyjnego hundlu polega na tym. że jego członkowie obniżają wobec siebie taryfy- celne, czyli udzielają preferencji handlowych we wzajemnym handlu. W strefie wolnego handlu następuje całkowite zniesienie ceł w handlu między jej członkami. Unia celna charakteryzuje się nic tylko zniesieniem cel wewnątrz ugrupowania, lecz także ujednoliceniem cel stosowanych przez państwa członkowskie wobec handlu z innymi krajami. Wspólny ry nek to unia celna, której towarzyszy zniesienie przeszkód przepływów czynników produkcji (kapitału i pracy) między krajami członkowskimi. Najwyższym stadium integracji jest unia ekonomiczna. którą oprócz cech wspólnego rynku charakteryzuje daleko posunięte ujednolicenie zasad, celów i narzędzi polityki ekonomicznej państw członkowskich (tzn. polityki fiskalnej, monetarnej itd.).

Dotychczasowe doświadczenia integracyjne wskazują, że proces ten jest niełatwy i długotrwały. Z ważniejszych ugrupowań integracyjnych wymienić należy Unię Europejską (UE). a także Europejską Strefę Wolnego Handlu (EFTA). Od 1988 r. tworzy się północnoamerykańska strefa wolnego handlu między Stanami Zjednoczonymi. Kanadą i Meksykiem (NAFTA). Od początku 1993 r. istnieje Europejski Obszar Gospodarczy - strefa wolnego handlu obejmująca wówczas 19 krajów: 12 państw członkowskich ówczesnej EWG i 7 państw członkowskich EFTA. W 1993 r. weszło w życic porozumienie o strefie wolnego handlu krajów środkowoeuropejskich (CEFTA). do którego należała Polska - obecnie ugrupowanie to nie ma istotnego znaczenia, gdyż większość jej członków przystąpiła do UE.

Najbardziej zaawansowana w procesie integracji jest Unia Europejska, zapoczątkowana w 1958 r. przez RFN. Francję, Włochy. Belgię, Holandię i Luksemburg (wówczas jako Europejska Wspólnota Gospodarcza - EWG). W późniejszych latach do EWG przystąpiły: Dania. Irlandia i Wielka Brytania (1973 r.). Grecja (1981 r.). Hiszpania i Portugalia (1986 r.) oraz Austria, Finlandia i Szwecja (1995 r.). W 2004 r. do UE przystąpiły Polska. Cypr. Estonia. Litwa. Łotwa. Malta. Republika Czech. Słowacja. Słowenia i Węgry. Obecnie UE znajduje się w zaawansowanej fazie tworzenia wspólnego rynku, któremu towarzyszą pewne elementy unii ekonomicznej, a wiele dalszych zakłada Traktat z Maastricht podpisany w 1991 r. i wprowadzony w życic w grudniu 1993 r. Na jego podstaw ie wprowadzono unię walutową i monetarną od 1999 r., do której należy obecnie 12 państw, posługujących się od początku 2002 r. wspólną walutą euro. Dodać należy, że w rzeczywistości modelowe założenia tego stadium integracji są uzupełnione przez złożone mechanizmy oddziaływania Unii i polityki krajów c/łonkow-skich na rynek, w praktyce ograniczające lub modyfikujące zakres swobody ruchu towarów, usług, kapitału i pracy.