45 (335)

45

liczeniu, np. od 20 do 30. Łatwo ten eksperyment zresztą powtórzyć, dając komuś do wymawiania dane liczby z różną szybkością i wsłuchując się specjalnie w stronę fonetyczną zjawiska.

§55; Upodobnienie zwartych i szczelinowych pod względem

dźwięczności

Zauważamy w mowie polskiej, iż mając do wymówienia dwie sąsiadujące ze sobą spółgłoski, z których jedna jest dźwięczna, a druga bezdźwięczna — mowa tutaj tylko o zwartych, zwarto-szczelinowych i szczelinowych — wymawiamy całą grupę jednolicie pod względem działania wiązadeł głosowych: dźwięcznie lub bezdźwięcznie. Uogólnienie to obejmuje cały szereg poszczególnych wypadków.

|    (1). p, t, Tt + MM *pf, tf, pS, t§, kS:    ‘P^u'°

twarz, tworzyć, twierdzić, twardy, bitwa, kotwica, rybitwa, kwiat, kwartał, kwilić, brukwi,

Przasnysz, przykry, przez, trzeba, przetrzeć, trzoda, krzak, pokrzywa.

(2) .    «,M + M -*

chwalić, chwila, chwytać, marchwi,

swąd, swada, Szwab, Szwajcaria, Świnia, święto,

chrzan, chrzest, wichrzyć.

(3) . c, 6, 6 + v -> of, óf:

huncwot, czwarty, ćwierć, ćwiczenie.

Mamy tutaj trzy wypadki, w których głoski zwarte (1), szczelinowe (2) i afrykaty, tzn. dwugłoski zwarto-szczelinowe (3), tworzą spojenie ze szczelinowymi; we wszystkich trzech wypadkach pierwsza głoska (poprzednik) jest bezdźwięczna, druga (następnik) jest dźwięczna, całość w wymawianiu bezdźwięczna.

Wypadkami tymi wyczerpaliśmy istniejące w mowie ogólnopolskiej upodobnienia postępowe; wszystkie inne w paragrafie niniejszym będą upodobnieniami wstecznymi, w których poprzednik stosuje się do następnika. Pozostaje nam tylko podać materiał do wszelkich możliwych pozostałych połączeń głosek zwartych i szczelinowych, by dać możność