49 (267)

B TS:U tui»VCł (r. Di¹.izjic4,i. D. X A/iWki. A-Arwir •»/.uv^A.i ,¹.».» '• ^u-.»vv. 'A¹u ^juł I>Z«t5-IbilN y.'ł{ K.K'I IMW O. V b> WN nv> 2W$

Karaibów i Pacyfiku ora? wielkie miasta położone na wybrzeżach. Według jednej z pesymistycznych prognoz do połowy XXI w. może pojawić się nawet 200 min ekologicznych uchodźców, uciekających przed podnoszącymi się wodami mórz, podwodziami i suszami.

Szacunki strat związanych z globalnym ociepleniem bardzo się od siebie różnią. Wynika to z wielości oddziaływań zmian klimatycznych na gospodarkę i społeczeństwo oraz zróżnicowania prognoz klimatycznych, w oparciu o które dokonuje się szacunków.

William D. Nordhaus (2007: 3510 3517) oszacował straty dla sytuacji podwojenia koncentracji dwutlenku węgla skutkującej wzrostem temperatury o 3’C. W wariancie uwzględniającymi tylko zmianę temperatury straty wyniosą 1,7% produktu netto per ca-}Hia, a w wariancie obejmujący m również skutki zmian opadów - 3%. Rozrzut szacunków strat w badaniach sięga od 0,5 do 15% (Gilcs 2006: 264 265).

Biedne kraje są hardziej narażone na zmiany klimatu, gdyż ściśle zależą od działów gospodarki wrażliwych na zmiany klimatu i mają słabszą możliwość adaptacji do zmian.

5.5. Realność globalnego ocieplenia

Istnienie i prognozy rozwoju efektu cieplarnianego w powszechnej opinii traktuje się jako fakt oczywisty. W gronie specjalistów brakuje jednak jednomyślności w ocenie globalnego ocieplenia. Potwierdzono naukowo, że:

•    istnieje naturalny efekt cieplarniany, który powoduje ocieplenie Ziemi;

•    emisje antropogeniczne znacząco podnoszą atmosferyczne koncentracje gazów cieplarnianych;

•    od XIX w. rośnie koncentracja gazów cieplarnianych i temperatura;

•    W' przeszłości wzrostowi koncentracji gazów zawsze towarzyszył wzrost temperatury.

Brak jest natomiast zgody odnośnie do stwierdzenia, że współczesne antropogeniczne emisje gazów cieplarnianych powodują obserwowany wzrost temperatur. Nie którzy naukowcy uważają, że kluczowe znaczenie dla obserwowanego wzrostu mają czynniki naturalne związane zc zmianami aktywności Słońca, zmianami kształtu orbity Ziemi itp.

Modele w ykorzystywane przez 1PCC wskazują jednak, że obserwowane ocieplenie jest zgodne z teorią efektu cieplarnianego. Wyniki modelowania .,wstecznego” (prognozowanie przeszłych zmian klimatu) wskazują, że największą zgodność między wynikami modelowania a danymi obserwacyjnymi / XX w. osiąga się uwzględniając zarówno czynniki antropogeniczne (zgodne z koncepcją globalnego ocieplenia), jak i naturalne. Modelowanie z uwzględnieniem wyłącznie czynników naturalnych daje największe rozbieżności z obserwowanymi zmianami temperatury'.

Należy jednak pamiętać, żc na klimat wpływa wiele czynników, które utrudniają modelowanie i przewidywania. Należą do nich:

R. IMmUl.Ci. Mtiztiitk. D. KJttH£W.,i. Oi,V»mSwAmi/f*yr.yruAur.nlfi>, VbntŁwa -<•:« ISU.N<(?! !.■ UJ IMS? U. >. ty WN PWN JUtlS

•    chmury. Rola chmur jest niejednoznaczna i słabo poznana, /.jednej strony odbijają padające promieniowanie słoneczne, powodując ochłodzenie, z drugiej pochłaniają promieniowanie podczerwone Ziemi, a więc przyczyniają się do ocieplenia;

•    zapylenie atmosfery' wskutek działalności przemysłowej oraz wulkanicznej, które może hamować ocieplenie;

•    ograniczenie aktywności prądów morskich i pionowej wymiany wód wskutek zmniejszania różnic w temperaturze akwenów. Zmniejszy' to ilość CO, dostającego się 7 atmosfery do wód oceanicznych i powstanie dodatnie sprzężenie zwrotne przyspieszające wzrost temperatury;

•    wzrost temperatury wody powoduje zmniejszenie rozpuszczalności gazów, co zmniejsza ilość dwutlenku węgla pochłanianego przez ocean;

•    rozmarzanie obszarów tajgi i tundry może doprowadzić do znacznego zwiększenia emisji metanu:

•    wzrost opadów' na lądzie prowadzi do podniesienia poziomu wód gruntowych i odcięcia głębiej leżącej materii organicznej od tlenu.

Niezależnie od braków stosowanych modeli i wątpliwości w kwestii dokładności danych wśród naukowców pogłębia się konsensus odnośnie do globalnego ocieplenia.

5.6. Przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu

Do problemu globalnego ocieplenia można podchodzić w różny sposób, uwzględnić np. trzy podstawowe strategie:

•    niepodejmowanie działań ograniczających globalne ocieplenie. Niektórzy uczeni sądzą, że ludzkość może czekać z podjęciem akcji zapobiegawczej do czasu uwiarygodnienia prognoz globalnego ocieplenia (prawdopodobnie koniec XXI w.). Taka postawa zmniejsza ryzyko bezproduktywnego wydatkowania pieniędzy i energii na akcje zapobie gawrze i pozwala na zaspokojenie bardziej pilnych i oczywistych potrzeb. Skutki będą jednak groźniejsze, jeśli spełnią sic pesymistyczne prognozy:

•    natychmiastowe podjęcie działań w celu zapobiegania globalnemu ociepleniu, przede wszystkim przez zmniejszenie emisji gazów szklarniowych. Stabilizacja ich koncentracji na poziomic 550 ppm ekwiwalentu CO, (dwukrotność poziomu przedindu-strialnego CO-) wymaga zmniejszenia emisji CO, o 70%. Emisję metanu wystarczy ograniczyć jedynie o 15-20%. ze względu na krótki okres jego pobytu w atmosferze. Nie powinno to stwarzać problemów, ponieważ same działania, które ograniczyłyby emisję dwutlenku węgla, zmniejszą jednocześnie wystarczająco emisję metanu (TPCC 2007. Rotmans 1992: 403-414). Podstawowe kierunki działania polegają na (Uekkering 1992: 414-419. IPCC 2007, Schnoor 2005: 1105-1110):

-    ograniczaniu popytu na dobra, z których produkcją i konsumpcją wiążą się emisje gazów cieplarnianych.

-    zwiększeniu efektywności produkcji i wykorzystania paliw kopalnych,

-    przechodzeniu na alternatywne, głównie odnawialne źródła energii.

-    ograniczaniu działań związanych z emisjami spoza sektora energetycznego, szczególnie deforestacji,

stymulowaniu działań, które powodują wzrost wiązania węgla atmosferycznego zalesianie dostępnych obszarów.

1

   cyrkulacja wód oceanicznych. Do niedawna w modelach funkcjonowania i zmian klimatu nic uwzględniano lub uwzględniano tylko częściowo wymianę ciepła między po wierzchnią a głębszymi warstwami oceanu;