4 (1996)

Ramka 13

Przykłady operacyjnych i nie-operacyjnych celów szczegółowych lekcji o poezji

Nie-operacyjne

Pogłębić w klasie zrozumienie wiersza Hardy’ego „Drozd o zmroku”. Operacyjne

Pod koniec 45-minutowej lekcji na temat wiersza Hardy’ego „Drozd o zmroku” klasa będzie potrafiła:

1.    Wymienić figury stylistyczne przywołujące obraz zimy i śmierci.

2.    Porównać rytmy nastroju zimowego z rytmami związanymi z drozdem.

3.    Wyjaśnić znaczenie w kontekście lub podać synonimy następujących wyrazów: zagajnik, mroźny, powój, płyta, drętwo, niepowstrzymany, wątły, świat¹⁸.

4.    Omówić krótko datę powstania utworu (31 grudnia 1900 r.).

5.    Określić, czy wymowa wiersza jest raczej pesymistyczna, czy też raczej optymistyczna.

6.    Opisać własny odbiór emocjonalny wiersza.

Mogą wyrażać plany nauczyciela (zapoznać klasę z) lub wymieniać w taki czy inny sposób elementy treści (powtórka), albo też ujmować schematy zachowania w sposób abstrakcyjny (zrozumienie). Objawów spełnienia każdego z tych celów nie można jednak dostrzec ani zmierzyć w sposób bezpośredni.

Kompetentnie stosowane cele operacyjne są narzędziem, które w znacznym stopniu może udoskonalić proces nauczania i uczenia się. Warto jednak pamiętać.

Ramka 14

Drozd o zmroku, Thomas Hardy

Wsparty o furtkę zagajnika,

Czułem, jak mroźny zmrok W oko dnia szarym widmem wnika, Ćmiąc w nim słabnący wzrok. Gdzieniegdzie powój — uschły, blady — Jak strun zerwanych kłąb

Bił jękiem w niebo; ludzkie ślady Do chat zapędzał ziąb.

Zwłokom Stulecia rozciągniętym Podobny był ten świat Pod płytą chmur i pod lamentem, Którym go żegnał wiatr.

Ustał odwieczny puls narodzin I wszelki duch u bram Jałowych, mroźnych, mrocznych godzin Stał drętwo — jak ja sam.

I nagle z góry, przez korony Odartych z liści drzew Dobiegł radosny, niezmącony, Niepowstrzymany śpiew;

To nikły, wątły, rzadkie pierze Straszący w wichrze drozd Rzucił w twarz pustce i niewierze Własnego wnętrza głos.

I tak dogłębnie bezzasadny Był ekstatyczny hymn,

Tak całkiem nie miał racji żadnej W świecie — przynajmniej w tym —

Że czułem przez rozwibrowaną Radość ptaka, na dnie,

Jakąś Nadzieję, jemu znaną A niedostępną mnie.

Grudzień 1900^]9

że nie są one same w sobie lepsze niż cele nie-operacyjne. I jedne, i drugie mają swoje miejsce w procesie nauczania i przyczyniają się na swój sposób do podnic sienią jego jakości. Byłoby więc czymś naiwnym i doktrynerskim twierdzić, że wszystkie cetc szczegółowe można ująć w ściśle operacyjnych kategoriach. Nic które obszary wiedzy i niektóre sposoby uczenia się — zwłaszcza w sferze postaw, emocji i wartości — nie poddają się takiemu uprecyzyjnieniu i mierzeniu; „otwarty wynik końcowy" jest warunkiem sine quu non metod nauczania stawiających