500 501 (2)

Przy zmianie położenia suwaka zmienia się również R_wyl. Największą wartość osiągnie R_wyj wówczas, gdy licznik wyrażenia (9.100) osiągnie maksimum.

Różniczkując licznik względem R* oraz przyrównując pochodną do zera otrzymamy, że R_u>.j jest maksymalne przy

R,= — g—-    0-101)

Podstawiając tę wartość R_x do (9.100), obliczymy maksymalną wartość oporności wyjściowej .regulatora:

4—    0-102)

Z rys. (9-23) wynika, że uproszczony układ równoważny regulatora potencjometrycznego jest analogiczny z układem równoważnym oporowego stopnia dla górnych częstotliwości i dlatego

Rys. 9-23. Układy równoważne płynnej potencjometrycznej regulacji

wzmocnienia

a — pełny; b — prseksilalcony

wzory, określające maksymalne zniekształcenia częstotliwościowe M_cr, wnoszone przez regulator na górnej częstotliwości roboczej w_a oraz wnoszony przez niego czas ustalania się t„, będą miały postać:

Mjr ⁼ I l"t-(aig C_rRwyjmaxY

(9.103)

tur — 2,2 Cr Rwyjmax

W dolnym położeniu regulatora R„_y/ = 0; przy tym regulator nie wprowadza żadnych zniekształceń częstotliwościowych, a czas jego ustalania równa się zeru. Dlatego też wartości M_gr i t_ur otrzymane z (9.103) przedstawiają sobą maksymalną zmianę zniekształceń częstotliwościowych oraz czas ustalania podczas obrotu regulatora. Podstawiając do (9.103) wartość R„ _y, z (9.102) oraz rozwiązując wynik względem R_r otrzymamy wzory obliczeniowe służące do określenia maksymalnie dopuszczalnej oporności re-

0,637 Mj_r-¹    l,8t._r

gula to ra ze względu na dopuszczalną wartość -współczynników

*,=-—nc*--^Rl 3 ~cf~ ~^R* ⁽⁹¹⁰⁴⁾

Wartości M_tr lub t_ur przyjmuje się zazwyczaj rzędu 0,15... 0,25 wartości zniekształceń częstotliwościowych lub czasu ustalania założonych dla wzmacniacza oraz nie uwzględnia się ich podczas rozdziału zniekształceń i obliczaniu charakterystyki częstotliwościowej wzmacniacza oraz czasu jego ustalania.

Przykład 9.2. Dla przykładu obliczymy dopuszczalną wartość oporności regulatora dla wzmacniacza przedstawionego na rys. 9-19. Pojemność przewodnika ekranowego, łączącego suwak regulatora z siatką lampy, długości 10 cm, przyjmiemy równą 12 pF (120 pF na metr). Dodając 5 pF na pojemność wyprowadzenia siatkowego podstawki lampowej oraz pojemność wyprowadzenia regulatora, otrzymamy wartość pojemności montażowej C_m = 17 pF. Dynamiczna pojemność wejściowa lampy 6N3P przy k_{u ir} = 29, C,t = 2,5 pF, C_m = 1,3 pF oraz pojemność obciążająca regulator C_r wyniosą:

C,.'_jd = C,_k + C_M(1+ *„,,) = 2,5+1,3(1+29) = 41,5 pF

C_r = C„,_d+C_m = 41,5+17 = 58,5 pF

Niech założony dla wzmacniacza współczynnik zniekształceń częstotliwościowych M_t na górnej częstotliwości roboczej f_t = 8000 Hz wynosi 1,5 dB. Przyjmiemy M_tr =■ 0,2 M_g = 0,3 dB = 1,038. Oporność źródła zasilającego regulator wynosi w danym przypadku

• 10*= 16,7 • 10’ Q

* R«i

+R«i

20 • 100 20+100

Stąd maksymalnie dopuszczalna oporność regulatora

Rf c

0.637    0,637 )/l,036*-1

>.^Cr

-R,

8000 • 58,5 • 10

— - 16,7 • 10* = 351 • 10* Q

i-ii

Najbliższa wartość standardowa oporności nastawnej wynosi 330 kQ; tak więc oporność regulatora w układzie .przedstawionym na rys. 9-19, wynosząca 330 kfi została dobrana prawidłowo.

W tych przypadkach, gdy wzmacniacz powinien mieć szereg ustalonych, ściśle określonych wartości wzmocnienia, co na przykład wymagane jest w urządzeniach pomiarowych do zmian zakresów pomiaru, stosuje się stopniową potencjometryczną regulację wzmocnienia (rys.9-24). Wykonuje się ją zazwyczaj przy stałej oporności wejściowej    Zmiana wzmocnienia między

501