50Q (4)

50

zmysłowych. Obala to tezę Lamarcka 1 dlatego argumentuje on dialektycznie, jak następuje: „Wobec tego wszystkie cząstki ciała polipów musiałyby być zdolne do każdego rodzaju czucia, a także do ruchu, do woli, do myślenia; wtedy polip miałby w każdym punkcie swojego ciała wszystkie organy najdoskonalszego zwierzęcia; każdy taki punkt mógłby widzieć, wąchać, smakować, słyszeć itcl., a nawet myśleć, rozumować, wnioskować; każda cząsteczka jego ciała byłaby doskonałym zwierzęciem i sam polip stałby wyżej’ niż człowiek, ponieważ każda jego cząsteczka miałaby wszystkie uzdolnienia, które posiada człowiek tylko jako całość. Poza- tym nie ma powodu, aby nic rozszerzyć tego twierdzenia o polipie również na monadę, najmniej doskonalą ze wszystkich istot, i wreszcie na rośliny, które przecież także żyją itd.” — Stosując takie dialektyczne sztuczki pisarz zdradza, iż w gruncie rzeczy wie, że nie ma racji. Z wypowiedzi „całe idiociało wykazuje czucie dla światła, jest zatem unerwione” dochodzi on do twierdzenia, że całe ciało myśli.

Sposób 2. Zastosować homonimię⁴®) w celu rozszerzenia wypowiedzi również na pojęcia, które oprócz jednakowego brzmienia wyrazu mają mało lub też nic wspólnego z rzeczą omawianą] następnie zaś wyraźnie tę wypowiedź obalić i w ten sposób wywoła£ .wrażenie, że się obaliło samo twierdzenie.

Uwaga. Synonimy są to dwa wyrażenia dla tego samego pojęcia; homonimy — to dwa pojęcia określone przez ten sam wyraz. (Patrz Aristot. Top, Lib. I, cap. 13). Wyrazy: głęboki, ostry, wysoki, użyte raz w odniesieniu do ciał, innym razem zaś w odniesieniu do dźwięków — to homonimy; rzetelny i uczciwy — to synonimy.

Chwyt ten można uważać za identyczny z sofizmem ex homonymia ⁴‘); lecz wyraźny sofizmat homonimii w rzeczywistości nic może zmylić nikogo.

Omne lumen poteśt extingui Intellectus est lumen Intcllectus potest cxtingui ⁴⁷>

Od razu widać, że mamy tu 4 terminy⁴⁸): lumen we właściwym sensie i lumen w sensie przenośnym. Jednakże metoda ta zawodzi wjorzypadkach subtelniejszych, szczególnie zaf wtedy, gdy pojęcia wyrażone przez tę sarną nazwę są zbliżone i przechodzą jedno w drugie.