54

65. Pociąg pancerny powstańców śląskich „Pieron"

rekcjach okręgowych, a w służbie drogowej istniały sekcje utrzymania kolei, podległe wydziałom drogowym. Także na kolejach w b. zaborze pruskim jednostki liniowe były podporządkowane odpowiednim wydziałom dyrekcyjnym: ruchu (służba ruchu i drogowa), mechanicznemu (trakcja i wagony) oraz han-dlowo-taryfowemu. Natomiast na kolejach w b. zaborze rosyjskim istniały oddziały ruchu, drogowe i mechaniczne. Od 1931 roku na całej sieci PKP wprowadzono jednolitą organizację liniową przez powołanie oddziałów ruchowo-handlowych, drogowych i mechanicznych.

Okręgami kierowali dyrektorzy (prezesi) kolei państwowych, którzy bezpośrednio podlegali ministrowi kolei żelaznych. Dyrekcje składały się z wydziałów i biur, a te — z działów.

Podczas dwudziestolecia międzywojennego statut organizacyjny Ministerstwa Kolei Żelaznych (później Ministerstwa Komunikacji) ulegał kilkakrotnie zmianom, ale nie miały one zasadniczego znaczenia.

Z ważniejszych faktów należy wymienić utworzenie w 1923 roku Centralnego Biura Statystycznego. W 1925 roku powstała Główna Inspekcja Komunikacji, podległa bezpośrednio ministrowi kolei żelaznych. Zadaniem jej była kontrola całokształtu gospodarki przedsiębiorstw i jednostek podległych ministrowi kolei żelaznych oraz przestrzegania przez nie obowiązujących przepisów i instrukcji. W 1926 roku utworzono Biuro Studiów i Projektów, przemianowane następnie na Centralne Biuro Studiów i Projektów Kolei Państwowych, które zajmowało się opracowywaniem projektów budowy nowych linii i obiektów kolejowych.

Ponadto powstały z czasem takie samodzielne jednostki organizacyjne, jak Centralne Biuro Obrachunków Wagonowych, Centralne Biuro Zaopatrzenia Materiałowego Kolei Państwowych, Biuro Elektryfikacji Warszawskiego Węzła Kolejowego oraz Biuro Komunikacji Samochodowej Polskich Kolei Państwowych.

Od 1932 roku, po przemianowaniu Ministerstwa Kolei Żelaznych ponownie na Ministerstwo Komunikacji, do resortu tego należał cały system komunikacyjny kraju, z wyjątkiem żeglugi morskiej i poczty, a więc: kolej, publiczne drogi kołowe, śródlądowe drogi wodne, lotnictwo cywilne, a ponadto hydrografia, meteorologia, pomiary kraju, a nawet turystyka.

Zgodnie z nowym statutem, na czele resortu stał minister komunikacji z dwoma podsekretarzami stanu. Ministrowi podlegali dyrektorzy centralnych biur oraz dyrektorzy okręgów kolei, a także Główna Inspekcja Komunikacji i Państwowy Instytut Meteorologiczny. Zadania ministerstwa zostały rozdzielone między Gabinet Ministra i osiem departamentów: Ogólny, Finansowy, Handlowo-Taryfowy, Ruchu Kolejowego, Budowy i Utrzymania Kolei, Mechaniczny i Zasobów Kolejowych, Dróg Kołowych, Lotnictwa Cywilnego oraz pięć biur — Personalne, Wojskowe, Dróg Wodnych, Sanitarno-Kolejowe i Pomiarowe.

W 1934 roku powołano Służbę Ochrony Kolei, której zadaniem było utrzymywanie porządku na terenach kolejowych, zabezpieczanie mienia kolejowego i przewożonych towarów.

Przy Ministerstwie Komunikacji działały w charakterze opiniodawczym i doradczym: Komisja Normalizacyjna, Komisja Przewozów Samochodowych, Komisja Językowa, Rada Muzealna, Główna Kolejowa Rada Oszczędnościowa, Komisja Usprawnienia Ko-

66. Rozjazd krzyżowy podwójny

54