59 2

2.3. Zużycie środków trwaiych

Środki trwałe cechuje stopniowa utrata wartości spowodowana ich zużyciem. Wyrazem zmniejszenia wartości początkowej wskutek zużycia są odpisy umorzeniowe. Są one dokonywane w identycznej wysokości, jakfodpisy amortyzacyjne, które są kosztem zużycia środków trwałych.)

Wielkość zużycia może być określana na podstawie czasu używania środka trwałego (metoda czasowa) albo według rozmiarów produkcji, do której wytworzenia środek trwały posłuży (metoda naturalna).

Odpisy w metodzie czasowej mogą mieć charakter:

•    równomierny, gdy wielkość miesięcznych rat amortyzacji jest jednakowa przez cały okres używania środka trwałego;

•    nierównomierny, gdy zakłada się, że w poszczególnych latach zużycie kształtuje się różnie, przy czym jego wielkość może z upływem czasu rosnąć (metoda progresywna) albo maleć (metoda degresywna).

W przypadku metody naturalnej odpisy są uzależnione od rozmiarów produkcji w poszczególnych okresach, co oznacza ich nierównomierność, gdy zmieniają się rozmiary produkcji.

Równomierną metodą czasową jest metoda liniowa. Polega ona na ustaleniu jednakowych rat odpisów dla całego okresu używania środka trwałego, przy założeniu, że zużywa się on w takim samym stopniu w poszczególnych latach i miesiącach bez względu na stopień i intensywność jego wykorzystania. W celu obliczenia rat odpisów należy ustalić roczną stopę amortyzacji, posługując się wzorem:

100% a--,

t

gdzie:

a - roczna stopa amortyzacji w %, t - przewidywany okres używania środka trwałego.

Wielkość miesięcznego odpisu amortyzacyjnego określa się za pomocą następującego wzoru:

W_D x a

^{Am =} ~.....12.....’

gdzie:

A_m - miesięczna kwota amortyzacji (umorzenia),

M"_n - zaktualizowana wartość początkowa środka trwałego.

Jeżeli środek trwały jest wykorzystywany sezonowo, to miesięczną stawkę amortyzacji oblicza się, dzieląc roczny odpis przez liczbę miesięcy przypadających na sezon, a więc:

W_D x a

a —_ŁL_

gdzie:

t - liczba miesięcy wykorzystywania środka trwałego w sezonie.

59