59 (60)

Zamiast stałego programu nauczania wprowadzono w tym czasie tztv naukę kompleksowa praktycznego poznawania środowisk przyrody, miasta, wsi, rozw ijano organizację pionierską, która miała się zasadniczo różnić od skautingu (Nadicżda krupskaj.it

Podstawę naukową tego stanu rzeczy tworzyły dwie teorie pedagogiczne. Pierwsza z nich tzw teoria obumierania szkoły W. N Szukana głosiła, ze yv trakcie rozwoju społeczeństwa bczklasowego szkoła jako narzędzie ucisku kapitalistycznego będzie zanikała aż obumrze całkowicie, wychowanie natomiast będne polegało na uczestnictwie dzieo, » życiu Sjsołetanyra, ptodukcy mym i kulturalnym. Druga zaś teorit „szkoły pracy produkcyjnej” Pawła Błońskiego wskazywała, żc na-uczą me i wychowanie najlepiej realizuje się w praktyce łub na roli przy bezpośredniej pracy produkcyjne) Nauczanie systematyczne jako zbyt oderwane od praktyki stawało uę więc zbędne, a wiadomości i umiejętności miały dzieci nabywać podczas zajęć w produkcji. Okazało nę jednak Ze wkrótce, ze tego rodzaju eksperymenty we dawały ludu prawdziwie wykształconych, jak tez (wdał Len”¹ Obydwie przeto te teorie zostały potępione pracz kosmici Centralny Paztn jako lewackie, /byt odchylone na lewo i antyłramow-skie w r Wl- Tymczasem % t 1930 nastąpił zwrot * polityce szkolnej, adiwsłt partu wprowadzi powszechny obowiązek naacaaasa w zakresie 7-letnicj szkoły począi-kotttsj, następnie w ramach I(l-klasowej szkoły odbudowano szkołę średnią 11931), iłoptuestt przywrócono jednolttts podręczniki tłV3*j oraz program nu5tcv.au.> tltrii

ŁI929>l932k toto

IV.tłCiii) iut.ślo „technika decyduje o wszystkim * szybko roztwidowili nowoczesny przemysł, do którego trzeba było wykształcić łudzi pułł* technicznie i ogólnie przez opanowane naukowych podstaw produkty Odbudową szkoły programowej data /sjot*ł*^<’ •' '■'* ^ł*oną ohumic-rama szkoły i teorią szkoły pracy produkcyjnej nataw o fizycznym i psychicznym rozwoju dziecka, c/yh pedologM. która na podstawię obserwacji swobodnego rozwoju dzieci oraz selekcji ich pozioma inteligencji przy pomocy testów starała uę zo*#*btzowac lyw od* nowioncj szkoły. Toteż rozporządzenie władz owinkwych „o organizacji pcdologicznej pracy w republice" z I’-'^r nakazywało pcdokigom przy pomocy testowania dobierać Łł.i-T• oceniać’ niuuuą ustalać przyczyny braków postępu w nauce, prowadzić poradiUUaą

Przyczyną tego powrotu do syuemstyczMł    kłaaowo-lekcyjnej

' szkole była pierws/-t ptęcK-laika t ż - *

riwodciwe, selekcjonować dzieci trudne, niedorozwinięte itd. Na skutek tego w tym okresie badacz dziecka, czyli pedolog. brał górę nad pedagogiem w szkole. W związku z tym stanowisko pedologic/ne władz przyczyniło się do usunięcia z pracy kierownika zakładu wychowawczego najwybitniejszego pedagoga młodzieży bezdomnej i wykolejonej Antona Sicmionowicza Makarenki. który od 1920 r do dymisji * 1928 r. wypracował w Kolonu im. Gorkiego pod Charkowem swój oryginalny system wychowania komunistycznego. Oparł go o zasadę kolektywu wychowawczego, który wespół z wychowawcą urabiał członków w poczuciu odpowiedzialności za pracę, obowiązku dyscypliny, honoru w powiązaniu z zasadą pracy produkcyjnej, systemem oddziałów i dowódców oraz z perspektywicznością celów sięgających aż do włączenia życiu wychowanka w życie społeczeństwa radzieckiego, /espołowość. zdyscyplinowanie, uporządkowanie zajęć, wyrabianie tradycji, wojonnizacja, czyli wzorowanie się na wojsku w tym systemie, wszystko to razem zaprzeczało nastawieniu pedagogicznemu i doprowadziło do potępienia działalności Makarenki jako niezgodnej r duchem komunizmu, zapewniającego także dziecku wyzwolenie spod wyzysku kapitalistycznego. W ten sposób pedologia wprowadzona do szkoły jeszcze bardziej pogłębiła chaos w systemie szkolnym, wskutek czego została także odrzucona przez partię w r. 1936 jako pseudonauka i opotluiustyczne odchylenie prawicowe od marksi/mu-lemni/mu⁴⁴ Od tego cza su nastąpiła rehabilitacja systemu Makarenki jako wychowania prawdziwie komunistycznego, u wydany opis jego w Poemacie palagogi~ cj/iyiM (1933 1935) wzbudził powszechne uznanie.

Napad Hitlera na Związek Radziecki w r. 1941 i wojna narodowa przerwały chwilowo dalszy proces przemiany szkoły, przenikniętej ideologią czystego marksizmu Po klęsce zadanej Niemcom pod Stalingradem rozpoczęła się dalsza praca wychowawcza nad odbudową autorytetu pedagogicznego nauczycielu i szkoły W r 1943 zaostrzono dyscyplinę szkolną, wydano Przepisy uczniowskie, wprowadzono legitymację szkolną ucznia, z czasom przywrócono maturę i egzaminy nie tylko wstępne, ale i promocyjne / klasy do klasy W Moskwie zaś utworzono Akademię Nauk Pedagogicznych (1944 r.) odrębną od Akademii Nauk. aby zajęła się stroną na tikową i popularyzatorską rozbudowy konsekwentnego systemu w ychowunia socjalistycznego, ujętego w podręcz-

*'    s /UyMrIrkifitw(tl zroś),Warszawal9S4s. I26-J31

127