5 (1987)

Koncepcja treningu szybkości w pitce nożnej w czasie etapów szkolenia młodzieży (7 —18,5 iat) przedstawia się następująco:

Etap szkolenia wszechstronnego {okres 7—14 lat)

Wiek 7— 8 lat (orliki młodsze)

—    Podstawowe zadanie w treningu szybkości:

Kształtowanie szybkości przy pomocy najprostszych gier i zabaw.

—    .Metoda: charakter gier i zabaw wyzwala u ćwiczących sposób reagowania na bodźce, które powodują krótkotrwałą pracę dynamiczną (jakby metoda powtórzeniowa w formie zabawowej).

—    Forma: zabawowa, zadaniowa, gry uproszczone, małe gry (w warunkach rywalizacji).

—    Środki treningowe: gry i zabawy dla tego wieku, różne formy sztafet biegowych, zręcznościowych, skocznościo-wych, ćwiczenia kształtujące, różne formy biegu.

Szybkość kształtowana jest w ramach wszechstronnego rozwoju sprawności fizycznej oraz elementarnego nauczania techniki, nie zwracając specjalnej uwagi na kształtowanie szybkości jako jedynej cechy motorycznej. Roczny cykl szkoleniowy podzielony jest tylko organizacyjnie na zajęcie na sali i boisku, bez podziału na jakiekolwiek okresy, gdyż interesuje nas w tym czasie tylko nabór i wstępna selekcja, a szybkość jako jedna z wielu cech określających ewentualne predyspozycje do gry w pitkę nożną.

WIEK 9 — 10 LAT (ORLIKI STARSZE)

—    Podstawowe zadanie w kształtowaniu szybkości: Kształtowanie szybkości przy pomocy gier i zabaw ruchowych.

—    Metoda: sam charakter i przebieg gier czy zabaw „zmusza" ćwiczących do krótkotrwałej pracy dynamicznej (jakby metoda powtórzeniowa w formie zabawowej). Celowe jest tu postępowanie metodyczne o charakterze kompleksowym polegające na stosowaniu różnorodnych ćwiczeń w jednostce treningowej.

—    Forma: zabawowa, zadaniowa, gra uproszczona, małe ry (w warunkach rywalizacji).

rodki treningowe: wybrane gry i zabawy ruchowe, gry zespołowe o uproszczonych przepisach, różne formy sztafet, różnorodne skoki, ćwiczenia kształtujące i akrobatyczne, różne formy biegu.

Szybkość kształtowana jest w ramach wszechstronnego rozwoju sprawności fizycznej oraz doskonalenia podstawowych elementów techniki pitki nożnej. Szybkość kształtuje się niejako „przy okazji" nie podkreślając właściwego celu zajęć w sferze organizacyjnej i szkoleniowej. Roczny cykl szkoleniowy jest tylko podzielony organizacyjnie na zajęcia na boisku i sali gimnastycznej — me wyróżniamy tutaj okresów treningowych, gdyż nie interesuje nas jeszcze uzyskanie wysokiej formy sportowej na określony czas.

Czas trwania ćwiczeń typowo szybkościowych, jeżeli się je stosuje, nie powinien przekraczać 4 — 6 s. (lepiej zwiększyć liczbę powtórzeń danego ćwiczenia w jednostce treningowej, niż wydłużać czas ich trwania). Czas odpoczynku wynosi od 1—2 min. i ma charakter aktywny. Taki odpoczynek jest wystarczający w tym wieku przy stosowaniu dużej skali zmienności ćwiczeń, zarówno co do formy jak i intensywności. Nie stosować ćwiczeń szybkościowych w całej jednostce treningowej, jedynie w jej fragmencie, najlepiej na początku.

WIEK 11—12 LAT, (TRAMPKARZE MŁODSI)

—    Podstawowe zadanie w kształtowaniu szybkości:

Kształtowanie szybkości w ramach wszechstronnych ćwiczeń sprawnościowych, kształtowanie szybkości „piłkarskiej".

—    Metoda: powtórzeniowa submaksymalnych i maksymalnych prędkości.

—    Forma: zabawowa, zadaniowa, gra uproszczona, małe ry, gra właściwa.

rodki treningowe: sportowe gry zespołowe, gry i zabawy ruchowe, ćwiczenia gimnastyczne, ćwiczenia akrobatyczne, różne skoki, sztafety biegowe, bieg na różnych dystansach (np. od 10—60 m.). przyspieszenia, starty. Szybkość w rocznym cyklu szkoleniowym kształtowana jest systematycznie we wszystkich miesiącach pracy. W tej fazie szkolenia nie chodzi nam jeszcze o czasowe doprowadzenie zawodników do formy sportowej, ale o stafy rozwój ich umiejętności i sprawności, który powinien owocować w późniejszym wieku. Dlatego zwraca się w szkoleniu całorocznym uwagę na wszechstronny rozwój sprawności fizycznej i dalsze szkolenie techniki. W ćwiczeniach biegowych powinno się zwracać uwagę na prawidłowe ruchy kończyn i prawidłowy układ całego ciała.

Czas trwania ćwiczeń szybkościowych o intensywności submaksymalnej łub maksymalnej przebiega w granicach 5—8 s. przy zachowaniu optymalnego czasu odpoczynku. W trakcie jednostki treningowej poświęconej kształtowaniu szybkości pokonuje się średnio: 400 — 800 m.

Jeżeli ćwiczenia szybkości stanowią jedynie fragment części głównej treningu, to ich metraż nie przekracza 100 — 200 m.

WIEK 13—14 LAT (TRAMPKARZE STARSI)

—    Podstawowe zadanie w kształtowaniu szybkości: Kształtowanie szybkości biegowej i specjalnej z szerokim wykorzystaniem ćwiczeń szybkościowo siłowych (przygotowanie aparatu nerwowo mięśniowego do szybkości piłkarskiej).

—    Metoda: powtórzeniowa submaksymalnych i maksymalnych prędkości, metody z obszaru treningu wspomagającego.

—    Forma: zabawowa, zadaniowa, ścisła, fragmentów gry. ra uproszczona, gra właściwa.

rodki treningowe: ćwiczenia szybkościowo siłowe, ćwiczenia siłowe, ćwiczenia gibkości, ćwiczenia koordynacji, ćwiczenia skoczności, ćwiczenia techniki biegu, ćwiczenia specjalne z piłką.

Trening szybkości w rocznym cyklu szkoleniowym prowadzony jest przy zachowaniu kolejności poszczególnych okresów. Nadal uwzględnia się wszechstronny rozwój sprawności ale poszerzony o właściwe i wspomagające ćwiczenia szybkości. Niezbędne również jest. przy planowaniu treści treningu szybkości, uwzględnienie określonej ilości ćwiczeń specjalistycznych z maksymalną i submaksymalną szybkością. Czas trwania ćwiczeń szybkościowych o intensywności submaksymalnej lub maksymalnej dochodzi do 10 s przy zachowaniu pełnego czasu odpoczynku.

Ilość jednostek treningowych z głównym akcentem szybkości stanowi jedną jednostkę w mikrocyklu tygodniowym, natomiast fragment akcentu poświęcony kształtowaniu szybkości w mikrocyklu tygodniowym stanowi wielokrotność pozostałych zajęć treningowych. W trakcie jednostki treningowej poświęconej kształtowaniu szybkości pokonuje się 500—900 m. Jeżeli ćwiczenia szybkości stanowią jedynie fragment części głównej treningu to ich metraż nie przekracza 200—300 m. Kiedy tylko jest to możliwe ćwiczenia szybkości prowadzić należy z użyciem piłki.

Etap szkolenia ukierunkowanego (okres 15, 18,5 lat)

WIEK 15 — 16 LAT (JUNIORZY MŁODSI)

—    Podstawowe zadanie w kształtowaniu szybkości: racjonalne kształtowanie siły w celu zwiększenia efektów szybkości.

—    Metoda: powtórzeniowa, submaksymalnych i maksymalnych prędkości, metody treningu wspomagającego głównie z obszaru siły.

—    Forma: ścisła zadaniowa, fragmentów gry, gra szkolna, ra właściwa.

rodki treningowe: ćwiczenia dynamiczne, szybkościo-wo-siłowe, ćwiczenia szybkości, ćwiczenia koordynacji ruchowej i gibkości, ćwiczenia biegu o różnej intensywności.

Kształtowanie szybkości jest nieodłączną częścią każdego niemal ćwiczenia, tak sprawnościowego jak i technicz-no-taktycznego. Niezbędne jest wykonywanie określonej ilości ćwiczeń specjalistycznych z maksymalną i submaksymalną szybkością.

Akcent pracy w kształtowaniu szybkości uzależniony jest od okresu szkoleniowego. Najmocniej podkreślamy kształtowanie szybkości w okresie poprzedzającym okres startowy. Wypracowany wcześniej poziom przygotowania siłowego i wytrzymałościowego pozwala na stosowanie ćwiczeń szybkościowych o znacznej dynamice ruchu. Wypracowaną szybkość biegową (bez użycia piłki) należy synchronizować z elementami technicznymi. Ćwiczenie szybkościowe o intensywności submaksymalnej lub maksymalnej trwają do 15 s. Czas ten skraca się w trakcie zbliżania się do okresu startowego, kiedy to osiąga 3 — 8 s.

W okresie przygotowawczym w pierwszych trzech tygodniach planuje się tylko po dwie jednostki treningowe z frag-