627 (2)

GATUNKI STALI.

573

iąo ie w węgle , ztym wszystkim Mayster icdnego sposobu rozpalenia chwyciwszy się, onegoż trzymać się powiuien ; bo l.icwiey wprawi się w poznawanie kiedy lego sztaba dostatecznie rozgrzała -się, Gdy sztaby rozgrze-ryaią Sij pomiędzy węgbimi, bardzo często, nadto Tiśzpałaią się, ponieważ wiatr ocień natęża ; gdy ic zaś w tyglu wygrzewaią nie dosyć bywaią wygrzane. P. PtiRET mniema , że lepiey iest sztabę trochę węcey iiii potrzeba rozpalić, aniżeli ią nie tyle, ile należy, rozgrzać. Ognisko pieca ma bydź. wielkie , według wielkości sztuki, którą potrzeba wygrzewać , albowiem krótką sztukę całą razem należy rozpalić, długą zaś częściami , prze. to ieżeli ognisko rr.ai.i-, sztuka ■»# różnych częściach, różnie rozpala się, ponieważ na przeciw' tor my ogień iest nayinbbńieyżzy.

Mayscrowie robiący instrumentu stalowe , iłtrzyłnuią , ze inśćrumenta .ukowszy i wypolerowawszy , do hartowania poerzeba tak wygrzać, aby mtaś ■)y kolor' wiśniowy , mnitma jednak P. PER ET sławny. Rzemieślnik, iż pomieciony stopień ciepła nie iest dostateczny , kładzie bowiem dwoiakiey stali do hartowania rozpalenie , pierwsze gdy tyle iest rozpalona , iż ma kolor wiśniowy , takowe rozpalenie nazywn zbyt msłyto , drugie gdy iest. tak rozpalona , iż rna kolór różowy, takowe rozpalenie iest naywiększe, i większego niż pierwsze ognia potrżebuie. Wiedzieć i to potrzeba-, że gdyby kto scal tak rozpalił, aby iniafa kolor wiśni doyrżsdey , iżby się niedobrze zahartowała, lecz powinna być tyle rozgrzana, aby miała iasny kolor wiśniowy.. Stal .Angielską do hartowania tyle potrzeba rozgrzewać, aby minia kolor.różowy , innym potrzeba udzielić koloru wiśniowego, to iest stal Węgierska, i wszystkie stale Francuskie przed hartowaniem kolor wiśniowy mieć powinny. 'Scal tak rozpaliwszy że ma kolor wiśniowy ,^J i. w wodę wrzącą włożywszy, bardzo mało zahartnie ■sic,'przeciwnie jm woda jest zimniejsza, tym w niey stal bardziey liartuie się; z tego wnieść n należy, iż Stal potrzeba -hartować -w naczyniach dużych , w których wody zimney iest wicie i im woda zimnieyszu, tym sial doskonalej' bartnie się , 3. ponieważ woda rozgrzewa się , gdy w nicy wiele instrumentów harenią, więc pierwszy, od ostatnich będą bartownieysze. Stal zbyt rozgrzana i zahartowana kruszycie, z.-niey -zrobiono instrunseńtn szczerbią się, Mniemają niektó. rzy .rzemieślnicy, żć gdy instrument stalowy zbyt rozpalony zaliartuią, iż go można odmiekezyć, I02grzewaiąc go powoli; ca to można odpowiedzieć, iż części grube instrumentu można odtr-iękczyć, ale ostrza naycitii-szego odmiękczyć niepodobna. Jm woda iest leksza , im w niey miiiey cząstek ziemnych , tym do hartowania ma bydż żdatpieyszaj przyznać atoli potrzeba, że w każdej' wodzie można'sial hartować, byle tylko była czysta i zimna; niiyzirontcysza do hartowania najlepsza. Niektórzy rzemieślnicy w Wodzie , w-ktorey instrumenta maią hartować, maczaią kleszcze rozpalone, aby iak mówią, surowość z wody wyciągnęli. Jnstmmenta stalowe w wodzie póty potrzeba trzymać , póki ■zupełnie nie ostygną.

• Sztuki z żelaza zrobione, i w pęk złożone, hartnią sposobem następującym : wyskrobują z komina sadze najgrubsze i najtwardsze, tłuką je bardzo drobno, w urynie albo ocćie maczaią, dodsią soli stopioney , aby mas. ja stała się płynna iak żur, albo klayster rzadki , sadzami rozrobionemi in„ 2zz 3    stru-.